عامل سوم كه منظور ما بيشتر بحث درباره اين عامل است مسئله عبادتاست به عنوان يك عامل برای تربيت و كسب اخلاق فاضله . همانطور كه تفكرو تعقل برای روشن شدن فكر برای قوه عاقله بود ، و تقوا و تزكيه نفس برایتقويت نيروی اراده در انسان ، عبادت برای تقويت عشق و علاقه معنوی وايجاد حرارت ايمانی در انسان است ، يعنی همانطور كه ايمان خودش بهنوبه خود منشأ عبادت است ، عبادت هم تقويت كننده ايمان است كه بهاين مطلب در متون اسلامی زياد تصريح شده است ، يعنی تأثير متقابل ايمانو عمل در يكديگر . ايمان به نوبه خود منشأ عمل میشود ، و عملی كه منبعثاز آن ايمان است منشأ تقويت همان ايمان میگردد . روح عبادت مكرر گفتهايم كه روح عبادت تذكر است يعنی ياد خدا بودن و از غفلت ازخدا خارج شدن . « اقم الصلوش لذكری » ( 1 ) . و در آيه ديگر میفرمايد :« ان الصلاش تنهی عن الفحشاء و المنكر و لذكر الله اكبر »( 2 ) .عبادت كه برای تذكر است ، در اسلام به عنوان فريضه و نافله زياد توصيهشده است ، و اسلام با موجباتی كه روح عبادت يعنی تذكر را از ميان میبردو غفلت ايجاد میكند نيز مبارزه كرده است . هر چه كه موجب انصراف وغفلت انسان از خدا بشود به نوعی ممنوعپاورقی : . 1 سوره طه ، آيه . 14 . 2 سوره عنكبوت ، آيه . 45 |