حقارت به نفس خود وارد كرده است . اينجا طمع به اين جهت محكوم شده‏
است كه انسان را خوار می‏كند . مبنای اين خلق پليد ، حقارت نفس ذكر شده‏
. « و رضی بالذل من كشف عن ضره » . شرعا مكروه است كه انسان اگر
گرفتاری و ابتلائی دارد پيش هر كس كه رسيد بگويد ، چون اين امر آدمی را
حقير می‏كند .
حديثی از حضرت صادق هست كه در " داستان راستان " نقل كرده‏ام : مردی‏
آمد خدمت حضرت صادق و شكايت از روزگار كرد كه چنين و چنانم ،
درمانده‏ام و قرض دارم . حضرت مقداری پول به او دادند . او گفت : من‏
مقصودم اين نبود كه بخواهم چيزی بگيرم ، خواستم شرح حالم را بگويم كه‏
دعايی بفرماييد . فرمودند : من هم نگفتم مقصود تو اين بود ، ولی اين را
بگير و به مصرف خودت برسان ، چيزی هم می‏گويم و آن اينست : « و لا
تخبرالناس بكل ما انت فيه فتهون عليهم » ( 1 ) . هر گرفتاری كه داری‏
جلوی مردم بازگو نكن [ زيرا ] نزد ايشان خوار می‏شوی و اين كار يعنی در
زندگی شكست خورده‏ام .
جمله : « و رضی بالذل من كشف عن ضره » يعنی آنكه درد و رنج و ناراحتی‏
خود را جلوی مردم بازگو می‏كند به ذلت تن داده . « و هانت عليه نفسه من‏
امر عليها لسانه » هر كس شهواتش را بر خود حكومت دهد نفسش را در
مقابل خود خوار كرده . اين جمله خيلی پرمعنی است .
جمله ديگری در نهج‏البلاغه هست : « المنية و لا الدنيه » مرگ و نه پستی‏
« و التقلل و لا التوسل » ( 2 ) . باز همان روح عزت نفس موج می‏زند .
انسان چرا دست پيش ديگران دراز كند ؟ ! به كم می‏سازم و

پاورقی :
. 1 بحارالانوار . 34 / 47
. 2 حكمت ، . 396

213