سرنوشت خود می‏گردد .

تسلط بر نفس

راجع به مسئله اراده و به تعبير ديگر تسلط بر نفس و مالكيت نفس ،
آنچه كه در دستورهای اسلامی در اين زمينه رسيده است تحت عنوان تقوا و
تزكيه نفس ، آنقدر زياد است كه ضرورتی ندارد ما به عنوان يك شاهد ،
دليل بياوريم كه بله ، در اسلام به مسئله تقويت اراده توجه شده است .
همينقدر برای اينكه نمونه‏ای به دست داده باشيم ، جمله‏ای را از نهج‏البلاغه‏
نقل می‏كنم كه جمله بسيار عالی و زيبايی در اين زمينه است .
اميرالمؤمنين تعبيری دارند ، اول درباره خطا و گناه می‏فرمايند : « الا و
ان الخطايا خيل شمس ، حمل عليها اهلها » . " مثل گناهان ، مثل اسبهای‏
چموش است كه اختيار را از كف سوار می‏گيرند " .
می‏دانيم گناه از آنجا پيدا می‏شود كه انسان تحت تأثير شهوات و ميلهای‏
نفسانی خودش برخلاف آنچه كه عقل و ايمانش حكم می‏كند ، عملی را انجام‏
می‏دهد . ايشان می‏فرمايند حالت گناه ، حالت از دست دادن انسان مالكيت‏
نفس خود را است. آن وقت در مورد تقوا كه نقطه مقابل آن است می‏فرمايد:
« الا و ان التقوی مطايا ( 1 ) ذلل ( 2 ) . » ولی مثل تقوا ، مثل مركبهای‏
رام است كه اختيار مركب دست

پاورقی :
. 1 " مطايا " جمع مطيه به معنی مركب است .
. 2 نهج‏البلاغه ، خطبه . 16

321