فهرست مطالب

بخش اول :

بحثهای ايراد شده در جمع دبيران تعليمات دينی

جلسه اول : پرورش عقل	16
دو نوع علم	19
سيستم آموزشی قديم و پرورش عقل	20
غيبگو و پادشاه	21
شباهت مغز و معده	22
ملاك ، زياد استاد ديدن نيست	23
مفهوم اجتهاد	24
دعوت اسلام به تعليم و تعلم	26
كدام علم ؟	30
جلسه دوم : تربيت عقلانی انسان	35
عقل بايد غربال كننده باشد	37
انتقاد ابن خلدون	39

نقد سخن	42
آخر بينی	44
لزوم توأم بودن عقل و علم	45
آزاد كردن عقل از عادات اجتماعی	46
امام صادق و مرد سنتگرا	47
پيروی نكردن از اكثريت	48
تأثير ناپذيری از قضاوت ديگران	49
آخوند مكتبی و شاگردان	50
روح علمی	51
جلسه سوم : پرورش استعدادها	55
رعايت حالت روح	58
تعبير راسل	59
ترس ، عامل جلوگيری از طغيان	60
لزوم آگاهی كودك از علت تشويق يا تهديد	60
دوره شكوفائی روح	63
پرورش جسم از نظر اسلام	64
استعدادهای روح انسان	67
اسلام و هنر	70
موسيقی	70
خليفه و كنيز خواننده	71
جلسه چهارم : مسئله عادت	75
تربيت از نظر علمای قديم	77
تمثيل مولوی	79
نظريه علمای غرب	81
نقد اين نظريه	83
ايجاد انس در عادات انفعالی است	88

جلسه پنجم : فعل اخلاقی	93 1
فرق تربيت و اخلاق	95
نظريات درباب معيار فعل اخلاقی :
الف . دگر دوستی	97
ايثار	98
ب . حسن و قبح ذاتی افعال	98
ج . الهام وجدان	100
د . دگردوستی اكتسابی	100
ه . رضای خدا	102
بررسی نظريه كانت	102
جلسه ششم : فعل اخلاقی	105 2
نوعدوستی	108
داروينيزم	109
وجدان اخلاقی	110
جدال خود و ناخود	111
نظريه عقل دورانديش	113
نقد اين نظريه	114
زيبائی عقلی	115
دين ، تنها ضامن اجرای اخلاق	118
جلسه هفتم : فعل اخلاقی	121 3
روح زيبا	124
اصل غائيت مبنای تعيين حد وسط در اخلاق	125
حاكميت روح و عقل	127
روش تربيت در مكاتب مختلف	131

اخلاق مذهبی	132
مذهب پشتوانه اخلاق	134
تعريف فعل اخلاقی	135
جلسه هشتم : بررسی نظريه نسبيت اخلاق	137
پسند	139
روح زمان	141
سخن سارتر	144
مفهوم انساندوستی	146
رفتار ، نسبی است	148
عناوين اوليه و عناوين ثانويه	150
مثال به عفاف و عفت	151
مثال به راستی	154
جلسه نهم : حديث علی عليه‏السلام و نظريه نسبيت اخلاق	157
طرح يك اشكال	159
پاسخ	161
دستور پيغمبر در عمرشالقضاء	164
مفهوم جبن در اين حديث	166
داستان صفيه دختر عبدالمطلب	167
زن ، حامل يك امانت انسانی	170
مفهوم " بخل " در اين حديث	171
شجاعت و دفاع از حقيقت	174
شجاعت و دفاع از حقوق اجتماعی	176
شجاعت حضرت زهرا ( س )	178
شجاعت حضرت زينب ( س )	180

جلسه دهم : پيوند عبادت با برنامه‏های تربيتی	183
روح عبادت	185
شكل عبادت و برنامه های تربيتی	186
عبادت و حقوق اجتماعی	187
نماز و رو به قبله ايستادن	188
تمرين ضبط نفس	191
تمرين وقت شناسی	192
مسالمت طلبی	192
نيت	193
اركان نيت	195
اهميت نيت	196
خاصيت عادت	197
نظريه نيچه	199
سه نوع اخلاق در جوامع اسلامی	200
نقطه ضعف اخلاق صوفيانه	205
جلسه يازدهم : كرامت نفس در قرآن و حديث	209
عزت نفس	211
نفاست نفس	216
غيرت	218
آيا تناقض است ؟	219
جلسه دوازدهم : ريشه الهامات اخلاقی	225
لذات مادی و لذات معنوی	231
ريشه ارزش	233
خودشناسی ريشه الهامات اخلاقی	237
عذاب و رضايت وجدان	238
تزلزل ارزشها در دنيای غرب	240

جلسه سيزدهم : توسعه " خودی "	243
انسان موجودی ذومراتب است	245
ازدواج اولين مرحله خروج از خود فردی	247
حديثی از رسول اكرم	249
مرد زاهد و جهاد در راه خدا	250
من قبيله‏ای	252
من قومی	253
انساندوستی	254
خود مذهبی	256
احسان به كافر	258
وجدان عمومی	260
بخش دوم :
بحثهای انجمن اسلامی پزشكان
جلسه اول : پرورش جسم و پرورش استعداد عقلانی	263
مكتب تربيتی انسانی	266
پرورش جسم از نظر اسلام	267
پرورش جسم و تن‏پروری	269
پرورش استعداد عقلانی	271
تعقل در قرآن	272
تعقل در سنت	274
عقل و جهل در روايات اسلامی	276
اهتمام مسلمين به طلب علم	277
حديثی از امام موسی كاظم ( ع )	279

سخن بوعلی سينا	281
لزوم توأم بودن عقل و علم	281
سخن بيكن	282
مسئله تقليد	284
پيروی از اكثريت	285
بی‏اعتنائی به تشخيص مردم	286
جلسه دوم : تاريخچه " تعقل از نظر مسلمين "	289
تحقير عقل در امثال سائر ميان مردم و در ادبيات	292
آيا دردمندی ممدوح است يا مذموم ؟	296
تحقير عقل و علم و مسئله معاش	298
تعقل از نظر معتزله و اشاعره	299
حسن و قبح عقلی	300
جنگ تعقل و تعبد	301
كلمه سنی	303
جمود ابن تيميه و نهضت وهابيگری	304
اخباريگری	305
پيروزی اجتهاد بر اخباريگری	309
ريشه اخباريگری از نظر آيةالله بروجردی	310
عكس‏العمل افراط معتزله	312
عقل از نظر فقهاء	313
جلسه سوم : عوامل تربيت 1 : تقويت اراده - عبادت	319
تسلط بر نفس	321
ايمان ، ضامن حكومت اراده	322
نيايش و پرستش	324
ابوريحان و فقيه	326
پاسخ به يك ايراد	327

رسول اكرم و عبادت	330
علی ( ع ) و روح نيايش	334
انسان اسلام يا انسان جامع	337
مراتب پايين عبادت	338
نقش عبادت در تربيت	340
راه اعتدال	342

پرسش و پاسخ 346

جلسه چهارم : عوامل تربيت 2 : محبت - تقويت حس حقيقت جوئی مراقبه و محاسبه	351
دو نوع محبت	354
مصلحت جمع مقدم بر مصلحت فرد است	356
فلسفه قصاص	357
انساندوستی	358
نيكی به كافر	361
رفتار عادلانه با كافر	362
امام صادق و مرد كافر	364
نيكی در مقابل بدی	365
صبر در مقابل بديهای مشركان	366
تفسير صحيح محبت	367
تقويت حس حقيقت جويی	368
تعصب ، سد راه علم	369
مراقبه و محاسبه	370
مشارطه ، معاتبه ، معاقبه	375
جلسه پنجم : عوامل تربيت 3 : تفكر - محبت اولياء - ازدواج - جهاد	377
سه نوع عبادت	379
تفكر در عالم خلقت	380

تفكر در تاريخ	380
تفكر انسان درباره خود	381
آيا جبر اجتماع بر انسان حاكم است ؟	381
تفكر شرط اساسی تسلط بر سرنوشت خود و بر جامعه	382
عاقبت بينی	384
عادت به تفكر	386
معاشرت با صالحان	386
حديثی از عيسی عليه‏السلام	388
ارادت	390
محبت اولياء در زيارت امين‏الله	391
روش ملامتيان	394
داستان اديب نيشابوری	394
آبروی انسان محترم است	396
نقش تربيتی ازدواج	397
جهاد ، عامل اصلاح و تربيت	399
داستان مرد زاهد و جهاد	400

پرسش و پاسخ 402

جلسه ششم : عوامل تربيت 4 : كار	409
كار از نظر اسلام	411
كار و تمركز قوه خيال	414
كار و جلوگيری از گناه	415
زن و غيبت	417
استعداديابی در انتخاب كار	419
كار و آزمودن خود	421
كار و فكر منطقی	422
تأثير كار بر احساس انسان	423
كار و احساس شخصيت	424

بوعلی سينا و مرد كناس	425
توصيه رسول اكرم	426
كار از نظر ناصر خسرو	428
كار از ديدگاه بزرگان	429