شرح نهج البلاغه (جعفرى) [01]
ج 10
45 و من خطبة له عليه السّلام
متن خطبه چهل و پنجم
حمد اللّه
ذم الدنيا
ترجمه خطبه چهل و پنجم
تفسير عمومى خطبه چهل و پنجم
رحمتش بيكران و نعمتش بيشمار و مغفرتش مورد اميد و عبادتش شايسته مطلق
رحمت واسعه و رحمت مقرر
يأس از رحمت خداوندى از صفات كفر و ضلالت است
تكبر و سرپيچى از پرستش خداوندى و ارتباط با مقام الهى
آنچه آمده است رفتنى است
با اينكه دنيا گذران است و مرگ هر لحظه نزديكتر مىشود هم دنيا زيبا و فريبا است ، هم زندگى شيرين
قناعت بحد كفاف در معيشت از شرايط ضرورى « حيات معقول » است
46 و من كلام له عليه السّلام
متن خطبه چهل و ششم
ترجمه خطبه چهل و ششم
تفسير عمومى خطبه چهل و ششم
نيايش در هنگام تصميم به سفر و آغاز آن
فقط خدا است كه هيچ كارى او را از كار ديگر باز نميدارد
غيب گوئى امير المؤمنين على ( ع ) در مسير شام درباره داستان كربلا
مشورت امير المؤمنين با سران سپاه خود
تماشائى عبرت انگيز بر طاق كسرى
با دست افشانى و پايكوبى در تعظيم زمامداران ، شرافت انسانى خود را مختل مسازيد
راهب ديرنشين على ( ع ) را درك مىكند و همراه او تا شهادت پيش ميرود
شما جنگ را بناحق آغاز نكنيد « وقايع مسير حركت امير المؤمنين به سوى صفين »
47 و من كلام له عليه السّلام
متن خطبه چهل و هفتم
ترجمه خطبه چهل و هفتم
تفسير عمومى خطبه چهل و هفتم
سوق ( بازار ) عكاظ
48 و من خطبة له عليه السّلام
متن خطبه چهل و هشتم
ترجمه خطبه چهل و هشتم
تفسير عمومى خطبه چهل و هشتم
حمد و سپاس بندگان براى ابد از آن او است
احسان و بخشش و كرامت خداوندى در مجراى معامله قرار نميگيرد
49 و من كلام له عليه السّلام
متن خطبه چهل و نهم
ترجمه خطبه چهل و نهم
تفسير عمومى خطبه چهل و نهم
براى ذات اقدس ربوبى هيچ پوشيدهاى وجود ندارد
نظريه يكم از متكلمين است كه ميگويند : خداوند سبحان به همه اشياء دانا است
نظريه دوم ميگويد : خداوند امور آينده را نمىداند
نظريه سوم اينست كه خداوند حوادث و امور فعلى و حاضر را نمىداند
نظريه چهارم خداوند به ذات خود دانا نيست و غير از ذات خود بهمه چيز عالم است .
نظريه پنجم خداوند از قديم بهيچ چيز عالم نبوده است
نظريه ششم عقيده ابو المعالى عبد الملك بن يوسف جوينى معروف به امام الحرمين است
نظريه هفتم گفته شده است كه : خداوند بر همه معلومات مفصل و جزئيات عالم است ، مگر اينكه فرض علم بآنها منجر به محال بوده باشد .
نظريه هشتم از ارسطو و هواداران اوست مانند ابن سينا و غيره .
نظريه نهم از كسانى است كه ميگويند : خداوند بهيچ چيز عالم نيست
همه كائنات علامات آشكار وجود خداوندى هستند
آنكس كه با حواس طبيعى ، خدا را نديده است نميتواند وجود او را منكر شود ، چنانكه اعتقاد بوجود او نيازى به ارتباط حواس طبيعى با او ندارد
عقول بشرى محدودتر از آنست كه بتواند صفات خداوندى را براى شناخت خود محدود بسازد
خداوند مردم را از بدست آوردن معرفت لازم درباره خويش محجوب نساخته است
حجابهائى كه ما انسانها را از ارتباط و شناخت بديهى خداوند محروم مينمايد
نوع يكم حجابهاى ناشى از انحرافات عملى است
نوع دوم حجابهاى ناشى از برداشتهاى علمى و معمولى از جهان طبيعت است كه در ديدگاهشان قرار گرفته است .
خطا در فهم قانون « عليت » اين قانون را بشكل حجاب ضخيم در ميآورد
علّيت از ديدگاه قرآن
درباره شناخت « عليت » هنوز تحت تأثير درك و فهم دوران كودكى خود هستيم
حكم عقل نظرى درباره « عليت » تنگ نظرانه است
اين اصطلاح علت اولى و علت العلل را درباره خدا از كجا آوردهايد ؟
با تولد دوم گام بر ما فوق « عليت » معمولى ميگذاريم
جريان قانون « عليت » براى تكاپو است
فرقههاى « مشبه » چه ميگويند ؟
50 و من كلام له عليه السّلام
متن خطبه پنجاهم
ترجمه خطبه پنجاهم
تفسير عمومى خطبه پنجاهم
نخستين عوامل بدعتها و نتايج آنها
اساسىترين مبناى فريبكارى يكه تازان تنازع در بقاء در آميختن حق با باطل است
ضرورت حياتى تعليم و تربيت براى تفكيك حق از باطل
51 و من خطبة له عليه السّلام
متن خطبه پنجاه و يكم
ترجمه خطبه پنجاه و يكم
تفسير عمومى خطبه پنجاه و يكم
اگر آب حيات ميخواهيد ، نخست جانوران ضد حيات را كه آب را بر روى شما بستهاند از پاى درآوريد .
مرگ در زندگى و زندگى در مرگ
اين قدرت محوران با هر وسيله ممكن نخست مغز و روان ساده لوحان را دست كارى ميكنند و سپس رگ بيخبرى آنان را بدست گرفته و مقاصد شوم خود را بآنان تلقين مينمايند
شكل يكم
شكل دوم
من همانم كه شما ميخواهيد ، اما خودم چطور ؟
دست كارى در مغز و روان چگونه صورت ميگيرد ؟
52 و من خطبة له عليه السّلام
متن خطبه پنجاه و دوم
االترهيد في الدنيا
ثواب ازهاد
نعم اللّه
ترجمه خطبه پنجاه و دوم
تفسير عمومى خطبه پنجاه و دوم
تكيه بر دنيا ناشى از پندار ثبات و دوام آنست
ديدگان واقع بين ميخواهد كه شيرينىهاى اين دنيا را تلخ و صافىهاى آنرا تيره و آلوده ببيند
كسى كه ميداند لحظات عمر او در گذر است ، گذشتن عمر را آگاهانه توجيه مينمايد .
آنچه كه در پشت پرده در انتظار فرزندان آدم است بالاتر از آنست كه قابل تصور باشد
آينده فوق العاده با اهميت ، در انتظار انسانها
53 و من خطبة له عليه السّلام
متن خطبه پنجاه و سوم
ترجمه خطبه پنجاه و سوم
تفسير عمومى خطبه پنجاه و سوم
بحثى مختصر در حكمت قربانى
54 و من خطبة له عليه السّلام
متن خطبه پنجاه و چهارم
ترجمه خطبه پنجاه و چهارم
تفسير عمومى خطبه پنجاه و چهارم
با چنين بيعتى كه مردم با من كردهاند ، چگونه ميتوانم در چنين مسئله حياتى اجتماعى سستى بورزم ؟
55 و من كلام له عليه السّلام
متن خطبه پنجاه و پنجم
ترجمه خطبه پنجاه و پنجم
تفسير عمومى خطبه پنجاه و پنجم
انگيزه امير المؤمنين عليه السّلام در بتأخير انداختن جنگ و نگاهى به جريانات پيش از شروع جنگ صفين
ادعاها و استدلالهاى طرفين
تحليلى مختصر در مورد ادعاها و استدلالهاى طرفين
انسان كشى هرگز دير نميشود ، اينست اصل اساسى حيات ، باميد آنكه دشمنان فريب خورده بخود بيايند و از گمراهى پشيمان شوند ، تا بتوانم جنگ را بتأخير مياندازم .
56 و من كلام له عليه السلام
متن خطبه پنجاه و ششم
ترجمه خطبه پنجاه و ششم
تفسير عمومى خطبه پنجاه و ششم
اتحاد و پيوستگى انسانها بيكديگر فقط با اتحاد در هدف اعلاى حيات تحقق مييابد
جان بر كف ، خود باخته به هدف اعلاى حيات و با قلب مالامال از خلوص ، اسلام را استقرار داديم
اخلاص عالىترين كيفيت رابطه ميان انسان و حقيقتى كه مطلوب ذاتى تلقى شده است
مختصات اخلاص ارزشى
حقيقت مطلوب ذاتى كه مورد اخلاص قرار ميگيرد ، بايد پاسخگوى آن مطلق در متن طبيعت باشد كه جان ناميده ميشود
توضيحى درباره آيات مربوط به اخلاص
نظرى به بعضى از جملات امير المؤمنين ( ع ) و رواياتى كه درباره اخلاص وارد شده است
رواياتى ديگر درباره عظمت اخلاص و ارزش آن
اخلاص در انديشه و گفتار و عمل عامل لاروبى چشمه سارهاى درونى است
با اين بىتفاوتىها و سست عنصرىها هيچ كارى از شما ساخته نخواهد گشت
57 و من كلام له عليه السلام
متن خطبه پنجاه و هفتم
ترجمه خطبه پنجاه و هفتم
تفسير عمومى خطبه پنجاه و هفتم
اين مرد گلو گشاد و شكم برآمده كيست ؟
آنجا كه عاشق خوردن و خوابيدن ميخواهد زمام امور جامعه انسانها را بدست بگيرد و بر كاروان عشاق حق و حقيقت تكليف تعيين كند
58 و من كلام له عليه السلام
متن خطبه پنجاه و هشتم
ترجمه خطبه پنجاه و هشتم
تفسير عمومى خطبه پنجاه و هشتم
نفرين بر نادان شقى كه لجاجت را هم بر جهل و شقاوتش افزوده است
آيا كسى كه ميگويد : على بن ابيطالب كافر شده است ، و بايد توبه كند مستحق نفرين و هلاكت نيست ؟
59 و قال عليه السلام
متن خطبه پنجاه و نهم
ترجمه خطبه پنجاه و نهم
تفسير عمومى خطبه پنجاه و نهم
اطلاع امير المؤمنين عليه السلام از غيب و ابراز آن و اينكه منبع علوم غيبى آنحضرت پيامبر اكرم ( ص ) بوده است
مقدمهاى براى تفسير علم غيب
آيات مربوط به غيب و علم بآن .
گروه يكم غيب بمعناى واقعيات پشت پرده طبيعت محسوس و ملموس كه بايد بآنها ايمان آورد .
گروه دوم آيات مربوط به غيب آسمانها و زمين است كه پشت پرده طبيعت ناميده ميشود
گروه سوم آيات فراوانى است كه علم غيب را در انحصار خداوندى قرار ميدهد .
گروه چهارم آياتى است كه علم غيب را بخداوند نسبت ميدهد ، بدون اختصاص و انحصار
نمونههايى از طرق غير معمولى كه واقعيات پشت پرده را قابل وصول ميسازد
علم غيبى كه پيامبران يا ائمه معصومين عليهم السلام دارند ، علم فعلى نبوده و علم انفعالى است
مواردى كه امير المؤمنين عليه السلام در نهج البلاغه از غيب اطلاع داده است
نوع يكم جملاتى است كه اطلاع آن حضرت را از واقعيات و حوادث پشت پرده اثبات ميكند .
نوع دوم جملاتى است كه امير المؤمنين عليه السلام در آنها حوادث مشخص آينده را كه هيچ طريق معمولى براى درك آنها وجود ندارد بيان مىفرمايد
1 بصره در آب غرق خواهد گشت
2 موقعيت فعلى من و حوادث امروز بمن خبر داده شده بود
3 حوادث بسيار تند بسراغ كوفه خواهد آمد
4 پس از من مردى گلوگشاد و شكم برآمده بر شما پيروز مىشود ، او دستور خواهد داد كه بمن ناسزا بگوئيد و از من تبرى بجوئيد
5 جايگاه كشته شدن خوارج كنار رودخانه است و ده نفر از آنان نجات پيدا نخواهد كرد و بيش از ده نفر از سپاهيان امير المؤمنين شهيد نخواهد گشت
6 همه خوارج كشته نشدهاند و تدريجا يكى پس از ديگرى خروج خواهند كرد و پايان كارشان ، دزدان راهزن خواهند بود
7 امت اسلامى از مروان بن الحكم و فرزندش روز سرخى خواهد ديد
8 بنى اميه مدتى كوتاه از دنيا بهرهمند ميشوند و سپس همه آنچه را كه بدست آورده بودند ، از دست ميدهند
9 مردى گمراه در شام عربده خواهد كشيد و پرچمهايش را در حومههاى كوفه نصب خواهد كرد
10 بصره در انتظار مرگ سرخ و گرسنگى قحطى است
11 زمانى ميرسد كه اسلام از دلها ريخته ميشود ، مانند آبى كه از گرداندن كاسه بزمين ميريزد
12 صاحب الزنج على بن محمد ورزينى فتنهها براه خواهد انداخت
13 اتراك ( مغول ) حمله و تاخت و تاز خواهند كرد و خونريزيها براه خواهند انداخت
14 حضرت مهدى ( ع ) ظهور خواهد كرد
15 زمانى فرا ميرسد كه تجسس موجب تقرب ميشود ، فاجر ظريف شمرده ميشود و مردم دادگر ناتوان ميگردند
60 و قال عليه السلام
متن خطبه شصتم
ترجمه خطبه شصتم
61 و قال عليه السلام
متن خطبه شصت و يكم
ترجمه خطبه شصت و يكم
تفسير عمومى خطبه شصت و يكم
با نيت حق در باطل افتادن غير از افتادن در باطل با نيت باطل است
62 و من كلام له عليه السلام
متن خطبه شصت و دوم
ترجمه خطبه شصت و دوم
تفسير عمومى خطبه شصت و دوم
زندگى و مرگ پيرو قانون الهى است
63 و من خطبة له عليه السلام
متن خطبه شصت و سوم
ترجمه خطبه شصت و سوم
تفسير عمومى خطبه شصت و سوم
از خواص و نتايج گناهان و فتنهها و شرور زندگانى اين دنيا فقط در خود همين دنيا ميتوان در امان بود
توقع رهائى از مختصات زندگى دنيوى همان مقدار نابجا است كه توقع در آب افتادن و خيس نشدن
بحثى در اقسام ششگانه زندگى مقدمهاى براى بحث از هدف زندگى از ديدگاه اسلام
1 زندگى ناآگاه و بدون استقلال شخصيت و آزادى و اختيار
2 زندگى دنيوى براى دنياى محض و بعبارت ديگر زندگى مادى براى زندگى مادى
3 زندگى معنوى براى بعد لطيف روح يا براى آخرت محض
4 زندگى دو عنصرى دنيوى و اخروى كه هر يك مستقلا هدف قرار ميگيرد
5 زندگى معنوىنما براى زندگى مادى ( زندگى اخروى نما براى زندگى دنيوى )
6 زندگى دنيوى در مسير حيات اخروى كه « حيات معقول » ناميده ميشود
هدف نهائى زندگى از ديدگاه اسلام
انواع هدفهاى نهائى كه براى حيات آدمى مطرح شده است
نوع يكم هدفهاى شخصى
نوع دوم هدفهاى مكتبى است
1 قدرت :
2 انتخاب اصلح :
3 لذت :
4 بوجود آمدن انسانهاى سالم و نيرومند و تحصيل رفاه و آسايش همه جانبه :
5 انسانيت با معناى اومانيسم :
6 تجريد روح از علائق مادى و پاك ساختن آن از كثافات و وابستگىهاى شكننده طبيعت حيوانى :
7 نيروانا :
8 آزادى مطلق از هر قيد و بندى
9 هدفى كه اديان الهى براى حيات تعيين نمودهاند :
آيات مربوط به هدف نهائى زندگى به چند گروه مهم تقسيم ميشوند :
گروه يكم آياتى است كه ميگويد دستگاه خلقت عبث و بيهوده و براى بازى نيست
گروه دوم آياتى است كه حق بودن جهان هستى را بطور عموم متذكر ميشود
توضيحى درباره حق بودن دستگاه خلقت
گروه سوم آياتى است كه ميگويد : خلقت جهان هستى براى بازى نبوده و جهان بازيچه نيست
گروه چهارم آياتى است كه با صراحت قاطعانه هدفدار بودن زندگى انسان را گوشزد و با جدىترين عبارات روى آن تأكيد ميكنند
گروه پنجم آياتى است كه مقصد نهائى همه حركتها و گرديدنها را پيشگاه خدا معرفى ميكند
گروه ششم آياتى است كه با مشتقات مختلف « رجوع » بازگشت انسانها را به سوى خداوند تسريع و تأكيد ميكند
گروه هفتم آياتى است كه بهشت را به نيكوكاران و دوزخ را به بدكاران وعده ميدهد
گروه هشتم آياتى است كه كلمه « لقاء اللّه » ( ديدار خداوندى ) را مطرح نموده است
گروه نهم از آيات قرآنى زندگى فرو رفته در پديدههاى طبيعى محض را « حيات دنيا » معرفى نموده است و آنرا بازى و بيهودهگرائى توصيف مينمايد
گروه دهم آياتى است كه انسانها را به عبادت با اخلاص دستور ميدهد
« هدف نهائى زندگى » با نظر به گروههاى دهگانه قرآنى
1 به طور كلى دستگاه خلقت عبث و بيهوده نيست .
2 جهان هستى به اضافه واقعيت قانونى كه دارد ، بر مبناى حق آفريده شده است
3 با نگرش صحيح و واقع جويانه در جهان هستى ، جدى بودن آن روشن بوده
4 اصل حركت به سوى مقصد نهائى . آن حقيقتى كه از روى قصد شروع شده است
5 اصل عمل و عكس العمل
6 اصل برترى هدف حيات از خود حيات طبيعى
7 اصل كيفر و پاداش ،
مختصات « هدف نهائى زندگى » كه اسلام بعنوان عبادت مطرح نموده است
1 عدم احساس هيچگونه خلاء در زندگانى
2 نتيجه ارتباط معقول در همه لحظات زندگى با كمال برين
3 احترام ذات خويش
4 احترام به ذات انسانها
5 احساس و پذيرش اينكه هر امتيازى كه نصيب يك انسان شده است ، از علم گرفته تا قدرت در اشكال متنوعش از خزائن رحمت و لطف الهى بر كره زمين سرازير شده است
6 تنظيم منطقى ارتباط وسيلهها و هدفها و ارزيابى صحيح آنها
7 عشق شديد به كار و فعاليت در ميدان زندگى
زندگى هدف دار :
فهرست مطالب
فهرست آيات
فهرست روايات
فهرست اسامى
فهرست مآخذ
فهرست قبايل
