برزخ جريمه گناهان خود را می‏پردازند و جمعی ديگر در اهوال قيامت و شدائد
حساب ، كيفر خود را می‏بينند و عده‏ای به دوزخ می‏افتند و سالها در عذاب‏
درنگ می‏كنند ، چنانكه در تفسير آيه كريمه : « لابثين فيها احقابا »( 1 )
" در آتش ، ساليان درازی درنگ كننده‏اند " از امام ششم حضرت امام‏
جعفر صادق ( ع ) روايت شده است كه اين آيه مربوط به كسانی است كه از
آتش نجات می‏يابند ( 2 ) .
اينك چند نمونه از رواياتی را كه از عذابهای هنگام مرگ و پس از مرگ‏
بازگو می‏كند می‏آوريم شايد موجب تنبه و بيداری گردد و ما را برای منازل‏
مخوف و خطرناكی كه در پيش داريم آماده سازد .
. 1 شيخ كلينی از حضرت صادق ( ع ) روايت كرده كه علی ( ع ) را درد
چشمی عارض شد ، حضرت رسول ( ص ) به عيادت آن حضرت تشريف بردند در
حالی كه فرياد علی از درد بلند بود ، فرمودند كه : آيا اين صيحه از جزع و
بيتابی است يا از شدت درد است ؟ اميرالمؤمنين ( ع ) عرض كرد : يا
رسول الله من هنوز دردی نكشيده‏ام كه سخت تر از اين درد باشد . رسول اكرم‏
در اينوقت جريان سخت و هولناك قبض روح كافر را نقل كرد . علی ( ع )
چون اين را شنيد برخاست و نشست و گفت : يا رسول الله اعاده فرما بر من‏
اين حديث را كه درد مرا فراموشی داد . آنگاه عرض كرد : يا رسول الله‏
آيا از امت شما كسی به اين نحو قبض روح می‏شود ؟ فرمود : بلی ، حاكمی كه‏
جور كند و كسی كه مال يتيم را به ظلم و ستم بخورد و كسی كه شهادت دروغ‏
بدهد ( 3 ) .
. 2 شيخ صدوق در كتاب " من لا يحضره الفقيه " روايت كرده كه چون "
ذر " فرزند ابوذر غفاری از دنيا رفت ابوذر در كنار قبر وی ايستاد و
دست بر قبر كشيد و گفت :
خدايت رحمت كند ، به خدا سوگند كه تو نسبت به من نيكرفتار بودی و
اكنون كه از دستم رفته‏ای از تو خشنودم ، به خدا قسم كه از رفتن تو باكم‏

315