اميرالمؤمنين علی ( ع ) در يكی از نامه‏های خود كه به عثمان بن حنيف ،
فرماندار خويش در بصره نوشته‏اند اين قانون بيولوژيك را گوشزد می‏كنند كه‏
: در ناز و نعمت زيستن و از سختيها دوری گزيدن ، موجب ضعف و ناتوانی‏
می‏گردد ، و بر عكس ، زندگی كردن در شرايط دشوار و ناهموار ، آدمی را
نيرومند و چابك می‏سازد و جوهر هستی او را آبديده و توانا می‏گرداند . اين‏
پيشوای بزرگ در اين نامه ، فرماندار خود را نكوهش می‏كند كه چرا در
مجالس شب نشينی اشراف شركت كرده و در محفلی كه بينوايان را در خود
نپذيرفته و تنها ثروتمندان را در خود جای داده است گام نهاده است ، و
به همين مناسبت زندگی ساده خويش را شرح می‏دهد و از پيروان خود و مخصوصا
اعضای دولت خود می‏خواهد كه به شيوه او تأسی جويند .
آنگاه برای اينكه راه بهانه جوئی را ببندد توضيح می‏دهد كه شرايط
ناهموار و تغذيه ساده ، از نيروی انسان نمی‏كاهد و قدرت را تضعيف نمی‏كند
. درختان بيابانی كه از مراقبت و رسيدگی مرتب باغبان محروم می‏باشند ،
چوب محكمتر و دوام بيشتری دارند ، بر عكس ، درختان باغستانها كه دائما
مراقبت شده اند و باغبان به آنها رسيدگی كرده است ، نازك پوست تر و
بی دوام ترند :
« الا و ان الشجرش البرية اصلب عودا ، و الروائع الخضرش ارق جلودا ، و
النباتات البدوية اقوی وقودا و ابطأ خمودا » ( 1 ) .
خداوند متعال در قرآن كريم می‏فرمايد :
« و لنبلونكم بشی‏ء من الخوف و الجوع و نقص من الاموال و الانفس و
الثمرات و بشر الصابرين »( 2 ) .
" حتما شما را با اندكی از ترس ، گرسنگی و آفت در مالها و جانها و
ميوه‏ها می‏آزماييم ، و مردان صبور و با استقامت را مژده بده " .
يعنی بلاها و گرفتاريها برای كسانی كه مقاومت می‏كنند و ايستادگی نشان‏
می‏دهند ، سودمند است و اثرات نيكی در آنان به وجود می‏آورد ، لذا در
چنين وضعی بايد به آنان مژده داد .

پاورقی :
. 1 نهج البلاغه ، نامه . 45
. 2 بقره / . 155

153