اين جمله عين مضمون يكی از آيات كريمه قرآن است :
« قل ما كنت بدعا من الرسل و ما ادری ما يفعل بی و لا بكم »( 1 ) .
" بگو من ، از ميان پيامبران ، نو ظهور و تازه نيستم ، و خبر ندارم كه
با من يا با شما چگونه رفتار میشود " ( 2 ) .
نظير اين جريان در مرگ سعد بن معاذ هم نقل شده است . در آن قضيه ،
وقتی كه مادر سعد در بالين وی مشابه همين جمله را میگويد رسول اكرم ( صلی
الله عليه و آله و سلم ) میفرمايد : ساكت باش ، بر خدا حتم نكن : " لا
تحتمی علی الله " يعنی از پيش خود در كاری كه مربوط به خداست قضاوت
حتمی نكن ( 3 ) .
2 دينی جز اسلام پذيرفته نيست
نكته ديگری كه قبل از ورود در اصل بحث میبايد روشن گردد اين است كه
بحث درباره نيكوكاريهای نامسلمانان را به دو گونه میتوان طرح كرد و در
حقيقت دو بحث است : يكی اينكه آيا دينی غير دين اسلام مقبول است و يا
دين مقبول منحصر به
پاورقی :
. 1 احقاف / . 9
. 2 ممكن است اين اشكال در اذهان پديد آيد كه مفاد اين آيه با آنچه
مسلم و قطعی ميان مسلمين تلقی شده است كه رسول اكرم ( صلی الله عليه و
آله و سلم ) از مقام و محمود خويش در قيامت و از شفاعت خويش برای
برخی از گنهكاران اطلاع داده است منافات دارد ، بلكه با وعدهای كه در
برخی آيات كريمه رسيده است از قبيل " و لسوف يعطيك ربك فترضی " و
يا " ليغفر لك الله ما تقدم من ذنبك و ما تأخر " منافات دارد .
جواب اين است كه مفاد آيه كريمه همانطور كه از مضمون حديث بالا نيز
دانسته میشود اين است كه نتيجه اعمال انسان و بالاخره سرنوشت انسان كه
عاقبت به كجا میانجامد برای هيچكس قطعی و روشن نيست ، فقط خداوند است
كه از عاقبت قطعی آگاه است و اگر ديگران آگاهی میيابند تنها به وسيله
وحی الهی است . پس آيهای كه نفی میكند اطلاع بر سرنوشت نهايی را ،
مربوط است به اينكه پيغمبر يا كس ديگر با اتكاء و اطمينان به خود و عمل
خود پيشبينی كند ، و اما آياتی كه نشان میدهد پيغمبر اكرم از عاقبت امر
خود و يا ديگران آگاه است به حكم وحی الهی است .
. 3 بحار الانوار ، چاپ آخوندیج 6 ص 261 ، و چاپ كمپانیج 3 ص 165.
