بهشت و جهنم ، دو غايت سير معنوی انسان است . در آن جهان هر كسی خود
را در غايت مسير خود می‏بيند ، يكی بالا است و ديگری پايين ، يكی اعلا
عليين است و ديگری اسفل سافلين .
« ان كتاب الابرار لفی عليين »( 1 ) .
« ان كتاب الفجار لفی سجين »( 2 ) .
چگونه ممكن است كسی به سوی مقصدی حركت نكند و يا به سوی مقصدی ضد آن‏
مقصد حركت كند و آنگاه به آن مقصد برسد ؟ ! حركت به سوی عليين ، فرع‏
آهنگ و اراده رسيدن به آن است ، و آهنگ و اراده ، فرع معرفت و اعتقاد
از يك طرف ، و تمكين و تسليم از طرف ديگر است . از آنكه به چنين‏
مقصدی اعتقاد ندارد يا تمكين و تسليم ندارد و بالاخره رغبتی به آن ندارد و
به انگيزه رسيدن به آنجا كوچك‏ترين گامی برنمی‏دارد چگونه می‏توان توقع‏
داشت كه سر از آنجا در بياورد ؟ بی شك هر راهی به مقصد خودش منتهی‏
می‏گردد ، تا مقصد خدا نباشد به خدا منتهی نمی‏گردد .
قرآن كريم می‏فرمايد :
« من كان يريد العاجلة عجلنا له فيها ما نشاء لمن نريد ثم جعلنا له‏
جهنم يصليها مذموما مدحورا 0 و من اراد الاخرش و سعی لها سعيها و هو مؤمن‏
فاولئك كان سعيهم مشكورا »( 3 ) .
" هر كس ( فقط ) طالب دنيای نقد باشد ، آن مقدار كه بخواهيم به آنان‏
كه بخواهيم می‏دهيم ، سپس برای وی جهنم را قرار داده‏ايم كه نكوهيده و
رانده شده وارد آن می‏گردد . و هر كس خواهان آخرت باشد و كوشش شايسته‏
آن را انجام دهد ، پس كوشش آنان مورد قدردانی قرار خواهد گرفت " .
يعنی اگر كسی سطح فكرش از دنيا بالاتر نباشد و هدفی عالی تر از دنيا
نداشته باشد ، محال است كه به هدف عالی اخروی نائل گردد ، ولی لطف و
كرم ما و خدايی ما ايجاب می‏كند كه از همان هدف دنيايی كه خواهان آن‏
است به او بهره‏ای بدهيم .

پاورقی :
. 1 مطففين / . 18
. 2 مطففين / . 7
. 3 اسراء / 18 - . 19

281