کتابخانه الکترونيکي انهار

همنشينی انگشت گر ( ذغال فروش ) غبار سياهی عارض می‏گردد . در آنجا
مبادله وجود ندارد ، نه مبادله طبيعی و نه مبادله قرار دادی ، مبادله و
داد و ستدها اختصاص به اين جهان دارد .
البته منظور از اينكه زندگی جهان ديگر ، اجتماعی نيست اين نيست كه در
آنجا هر كسی منفرد و تنهاست و كسی غير از خود را نمی‏بيند و با غير خود
سر و كار ندارد ، منظور اين است كه همبستگيها و تأثير و تأثرها و تعاون‏
و تضادها و بده و بستان‏های روحی و اخلاقی و معنوی كه در اين جهان هست و
در نتيجه جامعه ، يعنی تركيب حقيقی از افراد تحقق می‏يابد و سرنوشتها به‏
هم گره می‏خورد ، در آن جهان وجود ندارد ، و الا در هر يك از بهشت و جهنم‏
، اجتماع و گرد هم زيستن هست ، با اين تفاوت كه در اجتماع نيكوكاران‏
انس و الفت و صفا و صميميت برقرار است و به تعبير قرآن كريم برادروار
بر صندليهايی روبروی هم می‏نشينند ( 1 ) اما در اجتماع بدكاران تنفر و
بيزاری از يكديگر و ناسزاگويی حكمفرماست ( 2 ) .

ارتباط دو جهان

از مطالب گذشته ، تفاوتهايی كه بين نظام اين جهان و نظام آن جهان است‏
بدست آمد ، اكنون ببينيم ارتباط اين دو جهان در چيست ؟
شك نيست كه بين دنيا و آخرت ، ارتباط نيز برقرار است ، ارتباطی‏
بسيار شديد . ارتباط دنيا و آخرت در اين حد است كه مانند دو بخش از
يك عمر ، و دو فصل از يك سال اند ، در يك فصل بايد كاشت و در فصل‏
ديگر بايد درو كرد ، بلكه اساسا يكی كشت است و ديگری محصول ، يكی هسته‏
است و ديگری ميوه آن ، بهشت و جهنم آخرت در اينجا پديد می‏آيند .
در حديث است :
« ان الجنة قيعان ، و ان غراسها سبحان الله ، و الحمد لله ، و لا اله الا
الله ، و الله اكبر ، و لا حول و لا قوش الا بالله » ( 3 ) .

پاورقی :
. 1 اخوانا علی سرر متقابلين »، حجر / . 47

. 2 كلما دخلت امة لعنت اختها » . اعراف / 38 ، ان ذلك لحق‏

تخاصم اهل النار »، ص / 64
. 3 تفسير الميزان ، ج 13 ، ص . 23