نوع جنايت و تجاوز به ديگران باشد .
حس انتقامجويی و تشفی طلبی در بشر بسيار قوی است و در دوره‏های‏
ابتدائی و جامعه‏های بدوی ظاهرا قوی‏تر بوده است . اگر جانی را از طريق‏
قانون ، مجازات نمی‏كردند ، تباهی و فساد بسياری در جامعه پديد می‏آمد .
اين حس ، هم اكنون هم در بشر هست ، نهايت اينكه در جوامع متمدن اندكی‏
ضعيف تر يا " پنهان تر " است . انسان ستمديده دچار عقده روحی می‏گردد
، اگر عقده او خالی نگردد ممكن است - بطور آگاهانه يا ناآگاهانه - روزی‏
مرتكب جنايت گردد . ولی وقتی كه ستمگر را در برابر او مجازات كنند ،
عقده‏اش باز می‏گردد و روانش از كينه و ناراحتی پاك می‏شود .
قوانين جزائی برای تربيت مجرمين و برای برقراری نظم در جامعه‏ها ضروری‏
و لازم است ، هيچ چيز ديگری نمی‏تواند جانشين آن گردد . اين كه برخی‏
می‏گويند بجای مجازات بايد مجرم را تربيت كرد و بجای زندان بايد دار
التأديب ايجاد كرد ، يك مغالطه است ، تربيت و ايجاد دار التأديب ،
بی‏شبهه لازم و ضروری است و مسلما تربيت صحيح از ميزان جرائم می‏كاهد ،
همچنانكه نابسامانی اجتماعی يكی از علل وقوع جرائم است و برقراری‏
نظامات اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی صحيح نيز به نوبه خود از جرائم‏
می‏كاهد ، ولی هيچيك از اينها جای ديگری را نمی‏گيرد ، نه تربيت و نه‏
نظامات عادلانه جانشين كيفر و مجازات می‏گردد ، و نه كيفر و مجازات‏
جانشين تربيت صحيح و نظام اجتماعی سالم می‏شود .
هر اندازه تربيت ، درست و نظام اجتماعی ، عادلانه و سالم باشد باز
افرادی طاغی و سركش پيدا می‏شوند كه تنها راه جلوگيری از آنها مجازاتها و
كيفرهاست كه احيانا بايد سخت و شديد باشد .
از طريق تقويت ايمان و ايجاد تربيت صحيح و اصلاح جامعه و از بين بردن‏
علل وقوع جرم می‏توان از تعداد جرمها و جنايتها تا حدود زيادی كاست و
بايد هم از اين راهها استفاده كرد ، ولی نمی‏تواند انكار كرد كه مجازات‏
هم در جای خود لازم است و هيچيك از امور ديگر اثر آن را ندارد . بشر
هنوز موفق نشده است و شايد هم هيچوقت موفق نشود كه از طريق اندرزگويی و
ارشاد و ساير و سائل آموزشی و پرورشی بتواند همه مردم را تربيت كند ، و
اميدی هم نيست كه تمدن و زندگی مادی كنونی بتواند وضعی را بوجود آورد كه‏
هرگز جرمی واقع نشود . تمدن امروز نه تنها جرمها را كم نكرده است ، بلكه‏
به مراتب آنها را بيشتر و بزرگتر كرده است .
دزديهايی كه در قديم به شكل آفتابه دزدی ، جيب بری يا سر گردنه گرفتن‏
انجام می‏گرفت امروز به هزار رنگ و شكل مرئی و نامرئی ، زير پرده و روی‏
پرده انجام

202