شرح نهج البلاغه (جعفرى) [4]
ج 4
متن بقيه خطبه شانزدهم
و من هذه الخطبة و فيها يقسم الناس الى ثلاثة أصناف
ترجمه بقيه خطبه شانزدهم
تفسير عمومى بقيه خطبه شانزدهم
بهشت و دوزخ
دو ارزش فلسفى كار و كوشش در زندگى و بحثى در معناى شانس و بخت و اتفاق
ارزش يكم
ارزش دوم
هيچ كس كارى را بدون توقع نتيجه انجام نمىدهد
كار و كوشش از ديدگاه قرآن
گروه يكم
گروه دوم
گروه سوم
گروه چهارم
گروه پنجم
عمل عامل افزايش معرفت
گروه ششم
عامل محبت اصيل انسانها به يكديگر ، ايمان و عمل صالح است .
چهار عنصر اساسى محبت
گروه هفتم
گروه هشتم
تجسم كار و كوشش و حتى فعاليتهاى درونى در ابديت گروه نهم
ارزش انسانى كار در مكتب اسلام
متفكر بزرگ اسلامى عبد الرحمن بن خلدون در پرتو منابع اسلامى براى اولين بار در تاريخ علوم اقتصادى و اجتماعى ارزش كار را از ديدگاه علمى مطرح مىكند
توضيحاتى مربوط به نظريات ابن خلدون درباره كار و ارزش آن
ملاك ضرورت و تجمل ، حيات معقول است
1 حيات طبيعى محض
2 حيات مستهلك در خواستههاى مهار نشده
مقدمهاى براى حل معماى اصالت فرد يا اجتماع يا هر دو
رزق و اندوختهها
1 ثروت اندوخته از ديدگاه اسلام
2 مواد معشيت و هر پديده مفيد به حيات انسانها نبايد در اختيار احمقان خودكامه قرار بگيرد .
3 احتكار ممنوع است
4 ممنوعيت جريان غير منطقى در اموال
تحليلى در قانون ممنوعيت جريان غير منطقى در اموال :
5 اسراف در اموال و مواد مفيد زندگى
اسراف عامل اخلالگر همه شئون اقتصادى و اجتماعى
اسراف پديدهايست كه در دو شكل مىتواند جامعه را به تباهى بهكشاند
بحثى در ادعاى آنان كه مىگويند : اسلام در تنظيم شئون اقتصادى به نصيحت اخلاقى قناعت ورزيده است
اختلاف مردم در بهرهبردارى از رزق
مسئله سوم ارزش همه موضوعات مفيد و كالاها و اندوختهها ، يا ارزش اكثر آنها معلول كار آدمى است
ماهيت كار انسانى
مقدمهاى بر مقياس تعيين ارزش كارها
تقسيم مباحث كار و ارزش آن به منطقههاى سهگانه
1 منطقه « اقتصادى محض »
2 منطقه اقتصادى اجتماعى
منطقه سوم اقتصادى انسانى
موضوع يكم انواع و ابعاد كار انسانى
1 كار فكرى محض
2 كارفكرى ، مقدمه بر كار عينى
3 كار فكرى براى ادامه جريان طبيعى موضوع
4 كار فكرى در راه سازندگى انسانها براى حيات فردى و اجتماعى مطلوب
5 كار فكرى هنرى
6 فعاليت فكرى سياسى
7 كار فكرى اكتشافى
حيات معقول چه معنى دارد
اصل يكم
اصل دوم
اصل سوم
نوع يكم
نوع دوم
نوع سوم
نوع چهارم
اصل چهارم
اصل پنجم
اصل ششم
ماده يكم
ماده دوم
ماده سوم
كارهاى عضلانى
1 بعد درونى كار عضلانى
2 بعد برونى كار عضلانى
3 بعد تجسم نقش و اثر كار عضلانى در روى مواد
مقدمهاى براى توضيح علمى كار در جريان حيات و پديدههاى آن
نظرى بر مسير حيات در دوران معاصر
دورانهاى چهارگانه زندگى و استهلاك حيات و انرژىهاى آن در دو نوع كار ( فكرى و عضلانى )
دوره يكم
دوره دوم
دوره سوم
دوره چهارم
مشتركات و مختصات دورههاى چهارگانه
مباحث مربوط به دوره سوم
بحث يكم دو نوع استهلاك حيات
نوع يكم زندگى با شناخت حيات و ارزش حقوقى آن
نوع دوم زندگى بدون شناخت حيات و ارزش و حقوق آن
بحث دوم ارزش حيات و كار و نيروهاى آن دو كه مستهلك مىشوند و قيمتى ( بها ) كه در برابر آنها دريافت مىگردد .
تعريف ارزش و بها
نوع يكم ارزش استعمال
نوع دوم ارزش مبادلهاى
نوع سوم ارزش توجيه ذاتى
قسمت يكم ارزشهاى فكرى
قسمت دوم ارزشهاى توجيه ذاتى جبرى
نوع چهارم ارزشهاى فوق مبادلهاى
توضيحى درباره چهار نوع ارزش
نوع يكم ارزش استعمال
نوع دوم ارزش مبادلهاى
نوع سوم ارزش توجيه ذاتى
قسمت يكم ارزشهاى فكرى
قسمت دوم ارزشهاى توجيه ذاتى جبرى
نوع چهارم ارزشهاى فوق مبادلهاى
ايدهئولوژى اسلامى طبيعت واقعى انسان را در مسير جاده وسط رو به تكامل به حركت در ميآورد .
آيا طبيعت انسانى شر است يا خير ، يا داراى هيچ يك از آن دو خصوصيت نيست ؟
عقايد اسلامى حد وسط است
احكام و تكاليف اسلامى حد وسط است
آنچه را كه نداريم ادعا نكنيم و اگر از يأس و سقوط گريزانيم افترا نزنيم
ستيزه با حق و حقيقت ، ستيزه با خويشتن است
خودشناسى و ارزيابى خويشتن
احساس استقلال مطلق در ارزيابى خويشتن
هنگاميكه داد و فرياد به ضرر جامعه تمام مىشود ، سكون بهترين حركتها است
اصلاح ميان انسانها از بزرگترين عبادتها است
در فكر بازگشت به خويشتن براى نوسازى خود باشيد
چون همه خيرات از خدا است و هيچ شر و فسادى به خدا مستند نيست ، پس حمد مر خدا راست و چون شر و فساد اختيارى به خود انسانها مستند است ، پس ملامت مر نفس آدمى را است
متن خطبه هفدهم
17 و من كلام له عليه السلام
ترجمه خطبه هفدهم
تفسير خطبه هفدهم
اوصاف متصديان ناشايسته حمايت از جان و مال مردم 1 بدور خود مىپيچند
2 خودمحور خودرو اعتدال را نمىشناسد و اگر هم بشناسد ، در آن مسير حركت نمىكند
3 خودمحوران از بدعتگذارى ، يعنى گريختن از اصل و پيداكردن اشخاص مستعد براى گمراهى شادمان مىشوند .
4 خودمحوران هم مجرمند و هم عامل جرم ديگران
تحليلى در ابعاد شخصيتها و جامعه و تاريخ كه از شخصيتها متأثر مىشوند
نوع اول ابعاد متنوع شخصيت
نوع دوم ابعاد جامعهاى كه شخصيتها در آن بروز مىكنند و مطرح مىگردند
نوع سوم ابعاد تاريخ كه شخصيت در آن منعكس مىشود
مبحث يكم
مبحث دوم
مبحث سوم
مبحث چهارم
اوصاف متصديان نادان ، كه حمايت از شخصيت و جان و مال مردم را بر عهده مىگيرند
1 نمايشگر علم در ميان نادانها
2 اين نادانان ضد روشنائىها هستند
3 براى اين نادانان خودپرست برقرارى صلح و صفا در ميان مردم ، دوزخى است سوزان كه زبانههايش همه سطوح موجوديت آنان را فراميگيرد .
4 انساننماها همواره در استخدام نادانان خودمحورند ، كه نادانى آنانرا دانائى بدانند و دانائى جلوه بدهند .
5 خودمحوران وسيلهاى براى برانگيختهشدن فتنهها
6 تباهسازى خودمحوران كه در دوران زندگى ، پيشتازان گمراهىها هستند ، پس از مرگ با سايههائى كه از خود در مغزها و دلهاى پيروان سادهلوح ايجاد كردهاند ، ادامه مييابد
7 نادانان خودپرست به اندوختن چيزهائى عشق ميورزند كه اندكش بهتر از بسيارش است
8 نادان خودپرست موقتا شكمش را از گنديدهها پر كرده ، به قضاوت مىنشيند
9 حل مشكلات به وسيله پندارهاى بيهوده و فرسوده
10 فهم و درك نادان شبيه به قضاوت مگس ناتوانى است كه در تارهاى عنكبوت مشكلات گرفتار مىگردد
11 با قيافهاى عالمانه غرق در جهالتها
12 رواياتى كه يكى از منابع احكام است ، در برابر پندارهاى بىمحاسبه او چنان بىارزش و مورد بىاعتنائى است كه گياه خشكيده در برابر بادهاى طوفانى
13 اين نادان در مسائلى فرو ميرود كه توانائى بيرونآمدن از آنها را ندارد
14 اين قاضى ما سرى مثل سر شير دارد ابروهائى مانند كمان سام نريمان ، چشمانى مانند كاسه شراب
15 درباره چيزى كه از روى نادانى انكارش كرده است نه دانشى ديگر سراغ دارد و نه نظرى از ديگر صاحبنظران
16 نادانى بشرى موقعى به تباهكنندهترين مرحله ميرسد كه انسان نادان آنرا بپوشاند
17 نتايج بيدادگرى قضات نادان ، ريختهشدن خونهائى است بناحق ، ربودهشدن ارثهائى است بناحق ، اهانت و جريحهدارشدن شخصيتهائى است بناحق ، ساقط شدن ارزش كارها است بناحق
18 زندگى در جهالت مرگ در ضلالت را به دنبال دارد
19 قرآن بسيار باارزش است ، بشرط آنكه آياتش موافق دانستههاى محدود و خواستههاى خود طبيعى آن نابخردان بوده باشد
20 براى خودپرستان خودمحور ملاك خوبى هر چيز مطابقت كيفيت و كميت آن چيز با هدفگيريهاى آنان است و ملاك بديها عدم موافقت هر چيز با هدفگيرى آنان ميباشد
متن خطبه هجدهم
18 و من كلام له عليه السلام
ذم اهل الرأي
الحكم للقرآن
ترجمه خطبه هيجدهم
سرزنش اهل رأى
حكم از آن قرآن است
تفسير عمومى خطبه هيجدهم
علت اختلاف در قضاوتها و فتواها
1 اختلاف در مقدار و چگونگى اطلاع قضات و مجتهدان از مأخذ .
2 اختلاف در چگونگى بهرهبردارى از مآخذ .
3 تشخيص موضوعى كه براى قاضى و مجتهد براى حكم و فتوا مطرح شده است .
4 تقيد به اصول و عقايد خاص كه قاضى و مجتهد آنها را پذيرفتهاند
رهبر چگونه مىتواند آراء مختلف قضات را تصويب نمايد
مشيت بالغه خداوندى يكى و آورنده قانون يكى و منبع قانون نيز يكى است
اختلاف سازنده و اختلاف ويرانگر
سرتاسر قرآن دستور به وحدت و تهديد درباره اختلاف است
مگر ميخواهند با آن آراء ساخته و پرداخته نقص دين الهى را جبران كنند ؟
اين قضات با خداوند شركت در قانونگذارى ندارند
هيچ انسانى مانند پيامبر اكرم عظمت وجدى بودن لزوم اداى امانت رسالت را درك نكرده است
افراط و تفريطى در قرآن نيست تا تعديلش كنند و بحثى مختصر در اعجاز قرآن
1 اشراف و سلطهاى كه خواننده آگاه در آيات قرآنى احساس ميكند .
2 عدم تناقض در آيات قرآنى
3 نفوذ شگفتانگيز معانى آيات قرآنى در همه سطوح روانى آدمى
4 عمق معانى قرآن
5 استمرار جاودانى محتويات قرآن
جريان قرآن در فضاى تاريخ مانند جريان خورشيد و ماه است
متن خطبه نوزدهم
19 و من كلام له عليه السلام
ترجمه خطبه نوزدهم
تفسير عمومى خطبه نوزدهم
آنجا كه پستترين فردى به تكامليافتهترين انسان تعيين تكليف مىكند
تا كسى به اختيار با عوامل رحمت خدا به مبارزه بر نخيزد مستحق لعنت خداوندى نميگردد
1 كفر
2 پيمانشكنى
3 ايمان به جبت و طاغوت و پيروى از طغيانگران
4 نفاق
5 مخالفت با خدا و اذيت رسول خدا
6 فساد در روى زمين و بريدن از خويشاوندان
7 كتمان حقيقت
8 اسناد ناتوانى بخدا
9 دروغگوئى
10 ستمگارى
11 انكار آيات خداوندى
12 كبر و نخوت
دشنام نيست بيان واقعيت است
عمومىترين مختص بىشخصيتى اينست كه بر همه اصول و معتقدات طغيان مىكند
داستان اسارت اشعث در جاهليت
داستان اسارت اشعث در اسلام
متن خطبه بيستم
20 و من كلام له عليه السلام
ترجمه خطبه بيستم
تفسير عمومى خطبه بيستم
در برابر جهان اسرارآميز پس از مرگ با پندارهاى بىاساس خود را تسليت ندهيم
ديرى نميگذرد كه پرده از جلو ديدگان شما بركنار ميشود
ببينيد و بشنويد و راه رشد و كمال را پيش گيريد
ميبايست تجارب روزگاران و قانون عليت ما را از حيات معقول برخوردار ميساخت ، ولى . . .
تبليغ رسالت الهى تنها شايسته پيامبران است
مختصات رسولان الهى
نوع يكم رسالت جزئى
نوع دوم رسالت كلى
فهرست مطالب
فهرست آيات
فهرست روايات
فهرست اشخاص
فهرست مآخذ
فهرست قبائل
فهرست مكانها
