نوع يكم جملاتى است كه اطلاع آن حضرت را از واقعيات و حوادث پشت پرده اثبات ميكند .
نوع دوم جملاتى است كه حوادث معينى را از غيب خبر ميدهد .
نوع يكم
بل اندمجت على مكنون علم لو بحت به لأضطربتم اضطراب الأرشية في الطّوىّ البعيدة 2 ( بلكه علم مخفى در درون دارم كه اگر آنرا ابراز كنم ، مانند طنابهائى كه در چاههاى عميق آويزان شده به پيچ و تاب ميفتد ،
مضطرب ميشويد ) دلالت اين جمله به علم غيب بجهت كلمه مكنون است كه بمعناى مخفى و پوشيده است . احتمال اينكه مقصود از مكنون ، دانش مخفى براى آن مردم جاهل بوده است نه غيب مطلق ، بعيد بنظر ميرسد ، زيرا نتيجهاى كه از ابراز آن
-----------
( 1 ) مقدمه ابن خلدون ص 334
-----------
( 2 ) نهج البلاغه نسخه دكتر صبحى صالح ج 1 خطبه 5 ص 52 .
[ 252 ]
معلومات پوشيده براى مردم مىفرمايد ، ( پيچ و تاب و اضطراب شديد ) نتيجهايست كه از ظهور واقعيات كاملا دور از ذهن مردم ميباشد .
2
فاسئلونى قبل أن تفقدونى ، فو الّذى نفسى بيده لا تسئلونى عن شيىء فيما بينكم و بين السّاعة و لا عن فئة تهدى مئة و تضلّ مئة إلاّ أنبأتكم بناعقها و قائدها و سائقها و مناخ ركابها و محطّ رحالها و من يقتل من أهلها قتلا و من يموت منهم موتا 1 بپرسيد از من پيش از آنكه مرا از دست بدهيد ، سوگند بخدائى كه جانم در دست اوست ، از هيچ رويدادى ميان شما و ساعت نهائى و درباره گروهى كه صد نفر را هدايت و صد نفر را گمراه خواهد كرد ، نخواهيد پرسيد ، مگر اينكه به نعره زننده و پيشتاز و راننده و جايگاه نزول سواران و جايگاه فرود رحل و بار آنها و درباره كسى كه از مردم آن حوادث كشته خواهدشد يا با مرگ طبيعى از دنيا خواهند رفت ، خبر خواهم داد ) .
3
و اللّه لو شئت أن أخبر كلّ رجل منكم بمخرجه و مولجه و جميع شانه لفعلت و لكنّى أخاف أن تكفروا فىّ برسول اللّه صلى اللّه عليه و آله .
ألا و أنّى مفضيه ألى الخاصّة ممّن يؤمن ذلك منه و الّذى بعثه بالحقّ و اصطفاه على الخلق ما أنطق إلاّ صادقا و قد عهد إلىّ بذلك كلّه و بمهلك من يهلك و منجى من ينجو و مأل هذا الأمر و ما أبقى شيئا يمرّ على رأسى إلاّ أفرغه فى أذنى و أفضى به إلىّ 2 ( سوگند بخدا اگر بخواهم درباره ورود و خروج هر مردى از شما ( همه رويدادهاى زندگيش ) و همه شئونش خبر ميدهم ، ولى مىترسم بجهت من به پيامبر خدا كفر بورزيد . آگاه باشيد ، من اينگونه اخبار را به خواصى كه مورد اطمينانند ، بيان ميكنم . و سوگند بخدائى كه پيامبر را
-----------
( 1 ) خطبه 93 ص 137 .
-----------
( 2 ) خطبه 175 ص 250 .
[ 253 ]
به حق برانگيخته است و او را براى مردم برگزيده است ، سخنى جز راست نمىگويم . اين سخنان بر من گفته شده است و همچنين ميتوانم خبر بدهم به هلاكت كسى كه هلاك خواهد شد و به نجات هر كسى كه نجات پيدا خواهد كرد و نيز ميتوانم سرنوشت نهائى اين امر را خبر بدهم . پيامبر همه چيزى را كه سرگذشت من خواهد بود ، در گوشهايم وارد فرمود ، و بمن اطلاع داده است ) .
