کتابخانه الکترونيکي انهار

بدون مقصد باشد . آنها در جواب می‏گويند ما بی‏نظمی‏هايی در طبيعت ، هم‏
حالا و هم در طول تاريخ ديده‏ايم و از مجموعه ميلياردها قرن كه از عمر زمين‏
و كائنات و عالم گذشته ، وضع موجود به وجود آمده كه قبول داريم نظامی‏
دارد ولی اين ناشی از آن است كه تعداد دفعات آزمايش خيلی زياد است (
مثال ماشين تحرير و شخص بی‏سواد و تايپ شعر سعدی ) . می‏گويد ماشين تحرير
زننده بی‏سواد طبيعت ميلياردها قرن است كه دارد ماشين می‏زند ، خوب "
بنی‏آدم اعضای يكديگرند . . . " درآمده است و چون تعداد آزمايش خيلی‏
زياد است ، احتمال وجود اين نظام محال نيست .
اما جواب اين را علم داد و آن اينكه ثابت كرد اين حسابها از لحاظ عدد
و رياضی غلط است . ما قبول داريم كه اگر تعداد آزمايش زياد شود حوادث‏
نادرالوقوع هم وقوع پيدا می‏كنند . اما ببينيم چقدر بايد اين آزمايش زياد
باشد . طول عمر زمين را حساب كرده‏اند دويست ميليون قرن است . دويست‏
ميليون قرن را به روز و ساعت تبديل می‏كنيم ، يك عددی می‏شود معادل 10 13
2 x ، يعنی اگر اين حوادث مختلفی كه اتفاق افتاده بود و بعد از بين رفته‏
تا به وضع موجود منتهی شده ، هر ساعتی هم يك دفعه اتفاق افتاده بود
تعداد آزمايش از ابتدای پيدايش زمين می‏شد 2 x 10 13 ، در حالی كه يكی‏
از موجوداتی كه روی زمين هست ، اگر بخواهيم عدد احتمالی وقوع اين حالتش‏
را دربياوريم می‏بينيم يك رقمی می‏شود كه ابدا با اين قابل قياس نيست .
احتمال اينكه ياخته‏های بدن يك موجود زنده برحسب تصادف پهلوی هم قرار
می‏گرفتند تا تصادفا يكی‏شان چشم را با اين خواص درست می‏كرد ، يكی‏شان مو
را با اين خواص درست می‏كرد ، يكی‏شان ناخن . . . مساوی است با فاكتوريل‏
تعداد ياخته‏های بدن و اين عدد سرسام‏آور است و هيچ با عدد 2 x 10 13 قابل‏
قياس نيست و اين احتمال بسيار ضعيف است . حالا اگر اين موجود زنده را
با افلاك و كائنات و ارتباطشان را با همديگر در نظر بگيريم و بخواهيم‏
عدد احتمال آن را به دست آوريم ، هيچ قابل قياس نيست .
استاد : اينكه ايشان از اول شروع كردند راجع به اينكه اصل عليت يك‏
مطلب است ، اصل دترمينيسم مطلب ديگری است ، و آن چيزی كه همه قبول‏
دارند عليت است و آن چيزی كه مورد اختلاف الهيون و ماديون است‏
دترمينيسم است يعنی اينكه علل يكسان معلول يكسان به وجود آورد و
معلولهای يكسان هميشه ناشی از علل يكسان هستند ، اين جهت مورد اختلاف‏
الهيون و ماديون است ، اين طور نيست . ما يك قدم هم در اين جهت از
آنچه كه ماديون می‏گويند جلوتر می‏رويم . اينكه اصل عليت