- درباره ماده می‏توانيم اين مثال ساده را بزنيم كه : كسی كه وزنش‏
ثابت است ، معمولا آنچه وارد بدن او می‏شود با آنچه خارج می‏شود مساوی‏
است ، اما سلولهای بدنش هيچ كدام سلولهای اوليه نيستند ، بلكه همه عوض‏
شده‏اند . در مورد عنصر ، مطلب به اين شكل نيست . می‏گويند اشياء يا
مركب هستند يا بسيط . مركب آن چيزی است كه اقلا از دو عنصر بسيط به‏
وجود آمده باشد ، كه هم معدوم می‏شود و هم تغيير می‏كند . اما عنصر بسيط آن‏
، هم وجود دارد و هم آنچه هست وجود دارد ، يعنی خاصيت خودش را از جميع‏
جهات حفظ می‏كند و آن ديگر تغيير نمی‏كند و معدوم هم نمی‏شود . مثلا يك اتم‏
گوگرد يا اكسيژن اگر تمام خواص خودش را در تمام تغيير و تحولات حفظ كند
، اين همان است كه اول بوده . بنابراين از خواص ماده تغييراتی ايجاد
می‏شود و از تغييرات آن حركت به وجود می‏آيد . البته حركت هم نسبی است‏
و آن را در سه بعد تعريف می‏كنند : حركتهای خطی روی يك محور ، حركتهای‏
سطحی روی دو محور و حركتهای حجمی روی سه محور . اگر محور خودش متحرك‏
باشد ، حركت معنی ندارد . بنابراين بايد گفت اشياء نسبت به هم متحركند
.
استاد : اينجا دو مطلب بود ، يكی مساله حركت كه بعد عرض می‏كنم و يكی‏
اين مساله كه ببينيم مثلا آيا واقعا يك ملكول اكسيژن از ازل به همين‏
حالت بوده است ؟ من در كتابهايی كه به طور سطحی خوانده‏ام [ ديده‏ام كه ]
اين جور نيست ، خود اتمهايی كه تشكيل دهنده همين اكسيژنها هستند ، يك‏
وضع ثابتی ندارند . وقتی شما می‏گوييد آن هسته اتم از تكاثف ( 1 ) انرژی‏
به وجود آمده ، يعنی اصلا انر ژی متكاثف شده است تا اين به وجود آمده ،
نه اينكه حقيقت آن ، انرژی متكاثف است كه احيانا ما آزاد می‏كنيم ،
يعنی انرژی ممكن است متكاثف شود و هسته اتم از آن به وجود بيايد ،
كمااينكه ممكن است آزاد شود و اصلا اتم از حالت اتمی و مادی بودن خودش‏
خارج شود و در عالم يك اتم هم پيدا نمی‏كنيم كه بگوييم از ازل به همين‏
حالت بوده و تا ابد خواهد بود . وقتی خود اتمها اين طور باشند قهرا
عناصری مثل اكسيژن به طريق اولی وضع ثابتی ندارند .
اما به مسأله حركت هم اشاره‏ای بكنيم . يك بحث در حركت مكانی است ،
اين

پاورقی :
. 1 [ به معنی تراكم ] .

169