کتابخانه الکترونيکي انهار

دوم در زمان بعد دارای درجه بيشتری از آن رنگ شد ، اين شی‏ء تغيير كرده‏
است . اين تغيير به محيطش هم هيچ ارتباطی ندارد . حركت جوهری به طريق‏
اولی به ضعف و نقصان وجود مربوط است ، يك شی‏ء در يك حدی از وجود
ضعيف است ، بعد در يك حد از وجود كاملتر ( قرار می‏گيرد ) . بنابراين‏
می‏توانيم نسبت به كل عالم ، حركت فرض كنيم . بله ، نسبت به كل عالم ،
حركت مكانی فرض نمی‏شود . اينكه گفتيد " نسبت به كل عالم حركت مكانی‏
فرض نمی‏شود " حركت مكانی نسبت به اجزای عالم فرض می‏شود كه يك جزئی‏
بخواهد نسبتش را با اجزای ديگر تغيير بدهد ، ولی در كل عالم حركت مكانی‏
موضوع ندارد .
يك موضوع ديگر را هم يادآوری كنم تا آقايان برای من توضيح بدهند . در
ضمن عرايضم عرض كردم كه از نظر علمی گاهی اگر چيزی را بخواهيم تعريف‏
كنيم ، همين‏قدر كه نشانه‏ای باشد بر اين مطلب كه تفهيم و تفهم در آن آسان‏
باشد كافی است . به اصطلاح می‏گويند در علوم اگر تعريفات از حدود " رسم‏
" تجاوز نكند كافی است ، لازم است فقط نشانه‏ای بدهند ، چون فقط
می‏خواهند اين موضوع با غير آن اشتباه نشود . از نظر فلسفی ، تعريف كه‏
می‏خواهند بكنند ، بايد به حقيقت و ماهيت آن چيز نزديكتر بشوند . يكی‏
همين موضوع انرژی است در مقابل ماده . انرژی را چيزی غير از ماده‏
می‏دانند به معنای همين مقدار غيريت كه ماده از انرژی پيدا می‏شود يا به‏
انرژی تبديل می‏شود . خيلی چيزها را ما در عالم خارج خيال می‏كنيم وجود
دارد و وجود ندارد ، در ذهن ما وجود دارد ، مثل رنگ . آنها را ما قبول‏
داريم . ولی چند چيز است كه آيا قطع نظر از ذهن ما در دنيا وجود دارد يا
نه ؟ يكی از آنها حركت است . ناچار می‏گوييد حركت قطع نظر از ذهن ما در
خارج وجود دارد . يكی از آنها بعد است . البته فرضيه ما اين است كه بعد
وجود دارد . می‏خواهيم ببينيم در اين بيانی كه می‏كنيد ، وجود بعد را قبول‏
می‏كنيد يا نه .
درباب ماده ، آن چيزی كه نقطه مقابل انرژی می‏گيرند ، مثل همين عناصر و
يا اتمهايی كه عناصر از آنها تشكيل شده است ، برای آنها ابعاد قائل‏
می‏شويم ، طول و عرض و عمق قائل می‏شويم ، بعد ، امتداد و جهت قائل‏
می‏شويم . لهذا می‏گوييم اين اتم مثلا در اينجا قرار دارد نه در آنجا ،
می‏تواند اينجا باشد ، می‏تواند آنجا باشد ، در اينجا هم كه هست ، اين‏
طرف و آن طرف دارد . اين طرف و آن طرف داشتن ، فرع بر اين است كه‏
خودش بعد و امتداد داشته باشد ، والا يك نقطه كه اين طرف و آن طرف‏