ثابت مثل ميدان جاذبه است . زمين در اطراف خودش يك ميدانی دارد كه‏
به آن می‏گوييم " ميدان جاذبه " و معنی آن اين است كه در فضا خاصيتی‏
پيدا شده كه هر جرمی كه در اين ميدان قرار بگيرد تحت تأثير يك نيرو
واقع شده و حركت خواهد كرد و اگر فرضا اين ميدان وجود نداشت ، جرم در
همان حالت عادی خودش باقی می‏ماند . يك ميدان ديگری وجود دارد به نام‏
" ميدان مغناطيسی " . ميدان مغناطيسی خاصيتی است در فضا كه به اجسام‏
مغناطيسی نيرو وارد می‏كند . ميدان الكتريكی هم خاصيتی است در فضا كه به‏
ذرات الكتريكی ( الكترونها و پروتونها ) می‏تواند نيرو وارد كند . مقصود
از موج الكترومغناطيسی اين است كه يك ميدان مغناطيسی و يك ميدان‏
الكتريكی متعامد كه اندازه‏شان در تغيير است . در فضا وجود دارد كه اين‏
خاصيت ذاتا در فضا پيش می‏رود . ميدان الكترومغناطيس ذاتا در حال‏
انتشار است . مثلا در يك آنتن راديو مقداری الكترون در نوسان است . هر
الكترون در مجاورت خودش يك ميدان الكتريكی و يك ميدان مغناطيسی ايجاد
می‏كند و چون الكترون در حال نوسان است ، اين ميدانها در حال تغييرند و
تشكيل يك موج الكترومغناطيس می‏دهد . اين موج الكترومغناطيس كه مجاور
آن آنتن ايجاد شد ، با سرعت 300 / 000 كيلومتر در ثانيه در فضا منتشر
می‏شود كه اين خاصيت ذاتی آن است . اين ميدان وقتی مجاور آنتن ديگری‏
رسيد ، در الكترونهای موجود در آنجا عين همان نوسان را ايجاد می‏كند و
بعدا آن نوسان را به صوت تبديل می‏كنند . اين مفهوم ميدان الكترومغناطيس‏
است . طول موج يا دامنه تغييرات اين ميدان تغييراتی دارد كه گاهی به‏
صورت نور ، گاهی به صورت امواج راديويی و گاهی به صورت اشعه ايكس و
گاما و حالات ديگری است . حال تبديل اين ماده به انرژی چگونه است ؟
مثالی می‏زنم : اگر مقداری راديو در اينجا قرار بدهيم ، اين راديوم كه‏
شروع می‏كند به تشعشع ، از داخل هسته اتم راديوم يك ذره با سرعت بيرون‏
می‏آيد كه می‏گوييم اين ذره با سرعت دارای انرژی است و يك ميدان‏
الكترومغناطيسی هم از آن منتشر می‏شود كه با آن سرعت پيش می‏رود . اين‏
مفهومی است كه ما از تبدل داريم .
- سؤالی را كه آقای مطهری كردند ، شما [ آقای روزبه ] توضيح علمی مفصلی‏
به آن داديد ولی به طور قطع می‏توان جواب داد كه ماده به انرژی تبديل‏
می‏شود ، منتها انرژی را كه ما تعريف می‏كنيم و می‏گوييم " استعداد انجام‏
كار " . با عبارت وقتی می‏خواهيم بيان كنيم اين‏طور می‏گوييم ، والا تعريف‏
علمی آن ، فرمول " نيرو در تغيير

185