جوانی هست چرا پيری در كنارش وجود دارد ؟ فقرها چرا وجود دارند ، ظلمهاو بيدادگريها چرا وجود دارند ، جهلها و نادانيها چرا وجود دارند ؟انواع بديها و بینظمیها و بیحسابیهايی كه در كار عالم میبينيم ، چهآنچه كه در زندگی انسانها وجود دارد و چه آنچه كه در زندگيهای غيرانسانها( در حيوانها و در چيزهايی كه انسانها مسؤول آن نيستند ) میبينيم ، مثلااين زلزلهها چرا وجود دارند ؟ اگر اين عالم روی نظم و حسابی بايد ادارهبشود ، برای چيست كه ناگهان زلزلهای پيدا میشود و ولايتی را خراب میكندو اينهمه افراد بیتقصير بيگناه را زير آوار میبرد ؟ چرا يكدفعه وبايیپيدا میشود و ديگر صغير و كبير و پير و جوان و بیتقصير و با تقصير را ازپيش درو میكند و میبرد ؟ بلكه به طور كلی موجودات عالم از نظر روزیخواری بلاتكليف هستند ، روزیخوار در دنيا آفريده شده است و حال آنكهروزی به قدر كفايت وجود ندارد . چون روزی به قدر كفايت وجود ندارد ،نظامی كه به وجود آمده است نظام درندگی و تنازع بقاست ، حيواناتخودشان همديگر را میخورند ، جاندارها كه همه بايد خودشان روزی داشتهباشند ، چون روزیشان كمتر از مقدار [ لازم ] است ، خودشان همديگر رامیخورند و علت اينكه اين تعداد از موجودات در دنيا باقی ماندهاند ، كمیروزی است و اگر روزی به قدر كافی در دنيا وجود میداشت ، تعداد آنچه كهخلق میشدند و به وجود میآمدند سر به فلك میزد . اين اشكال خيلی معروفی است كه بيش از اين هم میشود در اطراف آن شرحو بسط داد و خيلی هم در اين زمينه گفته شده است . از قديم و جديد ، شعراو ادبا و غير اينها به صورت اعتراض يا به صورت جدی و شوخی ، هر طوربوده است به شكلهای مختلفی در اين زمينه شعرها گفتهاند و حرفها زدهاند (1 ) . اين است صورت اشكال . اين اشكال به شكلهای مختلفی طرح شده است ومخصوصا اروپاييها ( هر جا كه ما در گفتههای آنها ديدهايم ) اين اشكال خيرو شر ، اشكال شرور و مصائب و بديها را در پاورقی : . 1 در حدود سی چهل سال پيش ، يك شاعر شيرازی به نام بهمنی اشعارخيلی شيرينی در اين زمينه گفته بود در قالب قطعهای تحت عنوان "اعتراض به خلقت " . گويا اين اشعار در يك انجمن ادبی مطرح بوده است. سرهنگ اخگر كه يك وقت وكيل مجلس شورای ملی بود - اولا خودشمنظومهای در جواب او گفته بود و بعد هم شعرهای او را به مسابقه گذاشتهبود . تقريبا از تمام ايران نويسندهها و شخصيتهای آن وقت به او جوابداده بودند . جوابها هم اغلب جواب حسابی نبود . تمام اين جوابها بهصورت كتابی به نام " اسرار خلقت " درآمده و همان وقت هم چاپ شدهاست كه موجود است . |