کتابخانه الکترونيکي انهار

بهترين دليل بر اين است كه اصل عليت غايی در عالم وجود ندارد . مثلا
راجع به پيدايش زمين می‏گويند زمين چگونه پيدا شده ؟ فرضيه‏ای است كه‏
اينها را نمی‏شود به طور قطعی ثابت كرد ، می‏گويند زمين يك قطعه و يك‏
ذره‏ای است كه از خورشيد جدا شده ، اول جزء خورشيد بوده ، خورشيد در همان‏
حال حركت شديدی كه داشته است در اثر يك جريانهايی همانطور كه در مثال‏
، آتش چرخان را انسان وقتی چرخ می‏دهد ، يك جرقه‏هايی از آن جدا می‏شود
زمين به صورت يك جرقه‏ای از آن جدا شده است ( خوب ، اين كاملا يك امر
تصادفی است ) ، بعد در يك حد معينی كه رسيده است تحت تأثير قوه جاذبه‏
از يك طرف و نيروی گريز از مركز از طرف ديگر ، دور خورشيد چرخيده و
چرخيده ، سالها ، قرنها ، ميليونها ، ميلياردها سال گذشته تا كم كم قشر
زمين سرد شده است و برای زندگی مستعد گرديده و بعد زندگی پيدا شده است‏
. پس اساس اين دنيا را تصادف به وجود آورده . من كار ندارم كه اين‏
حرف درست است يا نادرست . ما فرض می‏كنيم چنين حرفی درست باشد ، آيا
اين منافات دارد با اينكه اين نظامی كه الان می‏گردد و می‏چرخد بر نظام‏
عليت غايی است ؟ باز طبيعت به سوی هدف حركت می‏كند ؟ نه ، اين مثل‏
اين است كه شما وقتی از كنار خيابان رد می‏شويد يك وقت می‏بينيد مثلا يك‏
گلی از بغل ديوار روييده است . با خودتان فكر می‏كنيد كه چطور شده اين‏
پيدا شده . می‏گوييد حتما در وقتی كه گل اينجا را درست می‏كردند تخم اين‏
گل تصادفا ، اتفاقا در لابلای اين گلها وجود داشته و بعد اينها هم متوجه‏
نشده‏اند ، بعد هم اتفاقا مصادف شده [ با اين ] كه از وسط آجر درآمده .
ممكن است كه اين تخم گل تصادفا اينجا افتاده باشد به همين معنايی كه‏
عرض می‏كنيم ، اما اين منافات ندارد كه خود طبيعت گل كه اين حركت را
انجام می‏دهد باز روی همان اصل توجه به هدف انجام بدهد ، چون صحبت در
اين نيست كه آيا اين‏جور حركات تصادفی در عالم واقع می‏شود يا واقع‏
نمی‏شود ، صحبت در خود طبيعت است ، طبيعت اشياء . آيا طبيعت گندم يك‏
طبيعتی است كه به سوی هدف حركت می‏كند يا نه ؟ طبيعت گندم به هر حال‏
به سوی هدف حركت می‏كند . در قديم در حمامی كه مردها می‏رفتند ، پشت سر
، زنها ، می‏رفتند می‏گفتند ممكن است احيانا نطفه يك مردی هنوز زنده باشد
و يك زنی بنشيند و جذب شود ، بعد اين زن آبستن شود . اين يك امر
تصادفی است ، يعنی از نظر جذب شدن اين نطفه در رحم زن يك امر تصادفی‏
است اما بعد كه اين جذب شد ، اين جنين حالت تكاملی كه پيدا می‏كند ،
باز روی هدف پيدا می‏كند .