کتابخانه الکترونيکي انهار

پس وقتی ما می‏گوييم نظام ، نظام غايی است يعنی در طبيعت اشياء حركت‏
به سوی هدف و غايت و انتخاب وجود دارد ، طبيعت مسخر است . برای‏
اينكه طبيعت در مسير خودش قرار بگيرد ، مقدمات و شرايطی از روی تصادف‏
به وجود بيايد مانعی ندارد . اينها با اين اصل كه طبيعت يك مسير غايی و
[ به سوی ] هدفی را طی می‏كند منافات ندارد . تازه اينهايی هم كه ما به‏
آن می‏گوييم تصادف ، اين تصادفها هم نسبی است ، از يك نظر اينها تصادف‏
است ، از يك نظر كلی‏تر و با يك ديد كلی‏تر اگر ما نگاه كنيم هيچ چيزی‏
تصادف نيست ، همان تصادفها هم كه ما خيال می‏كنيم تصادف است تصادف‏
نيست . مثلا ببينيد ، ما تصادف اتومبيل را كه تصادف می‏دانيم ، از نظر
فكر راننده اتومبيل ، از نظر هدفی كه راننده اتومبيل دارد و از نظر هدفی‏
كه آن عابر دارد تصادف است ، يعنی وقوع اين حادثه جزء هدف اين نيست ،
جزء هدف آن هم نيست . اما از نظر نظام كلی عالم اينها اساسا تصادف‏
نيست . از نظر نظام كلی عالم كه اگر يك فكر واردتر و دقيق‏تری باشد [
می‏بيند ] ، آن هم جزء نقشه است ، آن هم جزء هدف است . تصادف دانستن‏
ناشی از جهل ماست . ما چيزی را وقتی نمی‏دانيم ، [ می‏گوييم ] تصادف است‏
. مثال اين‏جور ذكر می‏كنند ، می‏گويند يك وقت كسی می‏داند اينجا در
زيرزمين آب وجود دارد يا می‏داند مثلا اينجا گنجی مدفون است ، شروع می‏كند
چاهی را كندن و كندن تا به آن گنج می‏رسد . اينجا می‏گويند آيا اين حرف‏
درست است كه من چاه را كندم و تصادفا به گنجی رسيدم ؟ نه ، من قبلا
می‏دانستم كه در اين نقطه معين گنج وجود دارد يا می‏دانستم آب وجود دارد و
برای استخراج گنج يا به دست آوردن آب اين كار را كردم . اين تصادف‏
نيست ، اما اگر همين كار را يك آدم جاهل بكند برای هدف ديگر [ از نظر
او تصادف است ] . او اين چاه را می‏كند ، می‏خواهد كه يك چاه آبی ، فاضل‏
آبی در خانه خودش داشته باشد ، اتفاقا سر پنج متری به يك گنجی می‏رسد
می‏گويد اين را من كندم ، تصادفا به گنجی رسيدم . از نظر آن كسی كه اين‏
راه و اين مسير را می‏داند ، از نظر آن كسی كه تمام خصوصيات را می‏شناسد ،
از نظر او تصادف نيست . از نظر آن كه نمی‏داند ، تصادف است . پس ، از
اين جهت است كه اين تصادفها يك امر نسبی است ، يعنی در عالم هر چيزی‏
كه در يك مسيری قرار می‏گيرد آن ، هدف اوست . اگر آن كه اين راه را طی‏
می‏كند بداند كه در اين مسير چه قرار گرفته است ، اين ديگر تصادف نيست‏
. عالمی كه ما امروز داريم می‏بينيم و اينهمه تصادفات در اين عالم ( كه‏
از نظر علم و اطلاعات محدود خودمان