بدون مقصد باشد . آنها در جواب میگويند ما بینظمیهايی در طبيعت ، هم حالا و هم در طول تاريخ ديدهايم و از مجموعه ميلياردها قرن كه از عمر زمين و كائنات و عالم گذشته ، وضع موجود به وجود آمده كه قبول داريم نظامی دارد ولی اين ناشی از آن است كه تعداد دفعات آزمايش خيلی زياد است ( مثال ماشين تحرير و شخص بیسواد و تايپ شعر سعدی ) . میگويد ماشين تحرير زننده بیسواد طبيعت ميلياردها قرن است كه دارد ماشين میزند ، خوب " بنیآدم اعضای يكديگرند . . . " درآمده است و چون تعداد آزمايش خيلی زياد است ، احتمال وجود اين نظام محال نيست . اما جواب اين را علم داد و آن اينكه ثابت كرد اين حسابها از لحاظ عدد و رياضی غلط است . ما قبول داريم كه اگر تعداد آزمايش زياد شود حوادث نادرالوقوع هم وقوع پيدا میكنند . اما ببينيم چقدر بايد اين آزمايش زياد باشد . طول عمر زمين را حساب كردهاند دويست ميليون قرن است . دويست ميليون قرن را به روز و ساعت تبديل میكنيم ، يك عددی میشود معادل 10 13 2 x ، يعنی اگر اين حوادث مختلفی كه اتفاق افتاده بود و بعد از بين رفته تا به وضع موجود منتهی شده ، هر ساعتی هم يك دفعه اتفاق افتاده بود تعداد آزمايش از ابتدای پيدايش زمين میشد 2 x 10 13 ، در حالی كه يكی از موجوداتی كه روی زمين هست ، اگر بخواهيم عدد احتمالی وقوع اين حالتش را دربياوريم میبينيم يك رقمی میشود كه ابدا با اين قابل قياس نيست . احتمال اينكه ياختههای بدن يك موجود زنده برحسب تصادف پهلوی هم قرار میگرفتند تا تصادفا يكیشان چشم را با اين خواص درست میكرد ، يكیشان مو را با اين خواص درست میكرد ، يكیشان ناخن . . . مساوی است با فاكتوريل تعداد ياختههای بدن و اين عدد سرسامآور است و هيچ با عدد 2 x 10 13 قابل قياس نيست و اين احتمال بسيار ضعيف است . حالا اگر اين موجود زنده را با افلاك و كائنات و ارتباطشان را با همديگر در نظر بگيريم و بخواهيم عدد احتمال آن را به دست آوريم ، هيچ قابل قياس نيست . استاد : اينكه ايشان از اول شروع كردند راجع به اينكه اصل عليت يك مطلب است ، اصل دترمينيسم مطلب ديگری است ، و آن چيزی كه همه قبول دارند عليت است و آن چيزی كه مورد اختلاف الهيون و ماديون است دترمينيسم است يعنی اينكه علل يكسان معلول يكسان به وجود آورد و معلولهای يكسان هميشه ناشی از علل يكسان هستند ، اين جهت مورد اختلاف الهيون و ماديون است ، اين طور نيست . ما يك قدم هم در اين جهت از آنچه كه ماديون میگويند جلوتر میرويم . اينكه اصل عليت |
