نمونههايی از هدايتهای مرموز در حيوانات در آن جلسه عرض كرديم كه انواع هدايتها هست : هدايتی كه در جماداتهست ، در نباتات هست ، در حيوانات و در انسان هست . راجع بههدايتهای مرموزی كه در حيوانات است كه ما مكرر گوشزد كردهايم كتابهانوشتهاند ، احتياجی نيست كه ديگر ما بخواهيم بحث كنيم كه يكی از عجايبعالم آن چيزهايی است كه میگويند در حيوانات وجود دارد و اسم آنها را "غريزه " میگذارند ، [ يعنی ] راهيابیهايی كه حيوان دارد و با هيچ اصلیهم قابل توجيه نيست . حيوانات هر مقدار ضعيفتر باشند مخصوصا حشراتغرائز قويتری دارند ، و میگويند انسان چون دارای عقل و شعور و زندگیاجتماعی است ، اينها آمده جانشين غرائز شده ، يعنی نوعی هدايت ديگردارد كه جانشين آن هدايت قبلی شده است . هدايت حيوان متناسب با همانمرحله از وجود اوست و هدايت انسان كه هدايت عقل و علم و زندگی اجتماعیو تعاونی است ، مطابق مرحله انسانيت انسان است . البته انسان هم ازهدايت غريزه بیبهره نيست . مخصوصا در حشرات غرائز بسيار حيرتآوری وجود دارد ، از زنبور عسل ومورچه و عنكبوت ( عنكبوت آبی و عنكبوت خاكی ) و موريانه و . . . اينهارا چون در قرآن اسمشان برده شده نام میبريم . قرآن میفرمايد : "« و اوحی ربك الی النحل »" (1) . راجع به اين ، امروز فرضيههايی وجوددارد ولی فرضيههايی كه تأييد نشده است ، بلكه رد شده است . بعضی احتمالدادهاند كه زنبور عسل ، اين كار خودش را كه میداند [ چگونه ] انجام بدهد، شايد از راه تعليم و تعلم انجام میدهد ولی ما هنوز كشف نكردهايم ،يعنی زنبور عسلهای چندين هزار سال پيش ، از روی تجربه كار خودشان را يادگرفتهاند و يك نوع تفهيم و تفاهم ميان آنها و نسلهای آيندهشان هست كهما نمیدانيم ، بعد به اينها تعليم میكنند و ياد میدهند . اين فرضيه در زمينه وجود غرائز در انواعی از حيوانات كه نسل گذشته ونسل آينده يكديگر را نمیبينند رد شده است . خيلی از حيوانات هستند كهمقارن يا قبل ازپاورقی : . 1 نحل / . 68 |
