ساختمان زمين يك مطلب باشد و رهبری خورشيد و زمين ( همين نوع رهبری كهاين در مدار خودش بچرخد و آن كار خودش را بكند ) يك امر ديگر باشد ؟ما عجالتا اگر نتوانيم ( اصل هدايت ) را در جمادات اثبات كنيم ، نفیهم نمیتوانيم بكنيم ، بعلاوه اينكه يك جملههايی كه ما در كتابهای متفرقهفارسی زبان گاهی خودمان خواندهايم ، از همين آقای نيوتن نقل میكنند كهخود او باز در همين قانون جاذبه و در اين نظم موجودات اراده خدا رادخالت میدهد ، میگويد آن مقداری هم كه من كشف كردهام كافی برای حفظ ايننظم نيست ، علاوه بر اين بايد دست قدرتی هم باشد . او كه اصلا اينجور هممیگويد . " علاوه بر اين " نمیخواهد ، علاوه خود همين است . پس درباب جمادات ، حرفی كه ما فعلا داريم اين است كه اگر ما فرضانتوانيم ثابت كنيم كه حركات اين جمادات لازمه جبری ساختمان مادی اينهانيست ، خلافش هم تا امروز ثابت نشده است . و اما درباب نباتات وحيوانات و انسان ، مثل برهان نظم است ، چون اينقدر در اين زمينه مطالبیگفته شده است كه الی ماشاءالله ، ما فقط بايد شكل دليل قرآن را ذكر كنيمكه بعد ديگر آقايان اگر اين مطلب را قبول كردند كه اصل هدايت غير ازاصل انتظام است . آن وقت در كلمات علمايی كه در اين زمينهها چيزنوشتهاند بروند ببينند و خودشان استنباط و استخراج و استفاده كنند . هدايت در حيوان و انسان ولی درباره هدايتهايی كه در خصوص حيوان و انسان هست بايد بحثعليحدهای كرد . در حيوان اين چيزی كه به نام " غريزه " معروف شده ،اين هم مثل قانون جاذبه است ، فقط اسم است ، يعنی از فرط اينكه اينمطلب مجهول است ، بشر چارهای نداشته الا اينكه يك اسم مبهمی رويشبگذارد ، برايش مجهول بوده حقيقتش چيست ، گفته جاذبه ، كشش . راجع بهاينكه غريزه ، اين هدايتها و رهبريهای عجيب و فوقالعاده ای كه درحيوانات وجود دارد چيست ، اين خيلی واضحتر و روشنتر است از بابنباتات ، كه تنها ساختمان مادی و مغزی حيوانات برای اين راهرويها كافینيست ، كه نام آن را " غريزه " گذاشتهاند . از حيوان بالاتر انسان است و انواع هدايتهايی كه در انسان هست ، كه ماآن را تقسيم میكنيم به يك سلسله الهامات كه اسمش را " الهامات اخلاقی" میگذاريم و |
