و قدم از عوارض موجود بما هو موجود است . در اين دو بيت كه ترجمه شدتعريف حدوث و قدم ذكر شده است . حدوث يعنی بودن وجود شیء بعد از عدمآن شیء ، به عبارت ديگر اگر شیئی موجود بشود بعد از آنكه موجود نبودهاست آن شیء حادث است . و اما قدم يعنی اينكه وجود شیء مسبوق به عدمخود نباشد ، پس قديم يعنی آن چيزی كه موجود است و هميشه موجود بودهاست . گاهی در تعريف حدوث و قدم بجای آنكه بگويند " حدوث "مسبوقيت وجود شیء به عدم او و " قدم " ، عدم مسبوقيت وجود شیء به عدماوست ، میگويند " حدوث " مسبوقيت وجود شیء به غير خودش و " قدم "عدم مسبوقيت وجود شیء به غير خودش است . حاجی سبزواری پس از تعريف حدوث و قدم به بيان اقسام حدوث و قدمپرداخته است ( 1 ) . ( اولين تقسيم اين است كه هر يك از حدوث و قدميا حقيقی است يا اضافی . حدوث و قدم حقيقی همان است كه تعريف آن دربالا گفته شد ، اما حدوث و قدم اضافی همان است كه معمولا در عرف به كاربرده و با كلماتی نظير " نو و كهنه " ، " جديد و قديم " از آن تعبيرمیكنند . به عبارت ديگر از دو شیء حادث ، آن يكی را كه زمان حدوثشمقدم است يعنی زودتر به وجود آمده است نسبت به شیء دوم " قديم " وآن شیء ديگر را كه زمان حدوثش مؤخر است نسبت به شیء اول " حادث "میگويند ) تقسيم ديگر اين است كه هر يك از حدوث و قدم يا ذاتی است يازمانی . پاورقی : 1 - البته تعبير " تقسيم " در اينجا صحيح نيست و ما بعدا در اينباره بحث خواهيم كرد . |