سئوال كرده‏ايم ( 1 ) .
از نظر منطقيين نوع اول مشتمل بر دو جزء است : موضوع و محمول و نوع‏
دوم مشتمل بر سه جزء است : موضوع ، محمول و وجود رابط . از اين جهت نوع‏
اول را " ثنائيه " يعنی دو پايه‏ای و نوع دوم را " ثلاثيه " يعنی سه‏
پايه‏ای می‏نامند ، و اما اينكه تكليف " نسبت " چه می‏شود ؟ آيا قضيه‏
ثنائيه مشتمل بر نسبت هست يا نه ؟ و آيا در قضيه ثلاثيه نسبت و وجود
رابط يك چيز است يا نسبت بغير از وجود رابط است ، بحثی است كه از
حدود اين رساله خارج است و در جای ديگر بايد بدان پرداخت . ( 2 )
نحويين نيز در باب افعال ناقصه اصطلاحی دارند ، می‏گويند : " كان " بر
دو قسم است :
1 - كان تامه .
2 - كان ناقصه .
كان تامه عبارت است از آن كه فقط اسم دارد ولی خبر ندارد ، زيرا
مستغنی است از خبر ، مثل اينكه می‏گوئيم " كان الله ولم يكن معه شی‏ء "
. يعنی خدا بود و چيزی با او نبود . اما كان ناقصه عبارت است از آنكه‏
هم نيازمند به اسم است و هم نيازمند به خبر . مثل اينكه می‏گوئيم : كان‏
زيد قائما ، يعنی زيد ايستاده بود . اگر مثلا بگوئيم : سعدی بوده است (
كان السعدی ) كان تامه است . اما اگر بگوئيم سعدی شاعر بوده است ( كان‏
السعدی شاعرا ) كان ناقصه است .

پاورقی :
1 - منطق منظومه سبزواری مبحث " مطالب " . به عقيده ما اصطلاح بسيط
و مركب در اينجا اصطلاح مناسبی نيست ، بهتر اين است كه " محمول " و
" رابط " اصطلاح شود و گفته شود " هل محمولی " و " هل رابط " .
2 - در امور عامه " اسفار " مفصلا در اين باره بحث شده است .

226