و اضافی و ديگری تقسيم اين دو بود به ذاتی و زمانی . اكنون میخواهيمانقسام حدوث و قدم را به ذاتی و زمانی توضيح دهيم و برای اين منظورمقدماتی را ذكر میكنيم : مقدمه اول : تقدم و تأخر و يا به تعبير ديگر ، سبق و لحوق ( با سابقيت و لاحقيت )چنانكه بعدا گفته خواهد شد انواع و اقسامی دارد كه البته واضحترين ايناقسام همان تقدم و تأخر زمانی است به اينكه چيزی بر چيز ديگر به حسبامتداد زمانی تقدم پيدا كرده و يا به حسب امتداد زمانی چيزی از چيز ديگرتأخر پيدا میكند . اما تقدم و تأخر منحصر به تقدم و تأخر زمانی نيست ،بلكه اقسام ديگری از تقدم و تأخر وجود دارد . مثلا ما میگوئيم لازمه عددچهار اين است كه زوج باشد ، يعنی محال است كه عدد چهار باشد و زوجنباشد ، يعنی امكان ندارد كه حتی يك لحظه عدد چهار صفت زوج بودن رانداشته باشد . پس عدد چهار و صفت زوج بودن معيت ( باهمی ) زمانی دارند، اما در عين حال اين مسأله برای ما مطرح میشود كه آيا عدد چهار در درجهاول " زوج " است و در درجه دوم ، " چهار " يا در درجه اول ، " چهار" است و در درجه دوم " زوج " ، و يا هيچ يك از اينها ؟ شق سوم كهغير قابل قبول است ، زيرا لازمه آن اين است كه عدد چهار و زوجيت ارتباطمستقيمی با يكديگر نداشته باشند و حال آنكه مسلم است كه چهار بودن وزوجيت ملازم يكديگرند . دو شق ديگر باقی میماند ، يا بايد بگوئيم " چونزوج است ، چهار است " و يا بايد بگوئيم " چون چهار است ، زوج است" ، كدام يك از اين دو صحيح است ؟ بديهی است كه شق دوم صحيح است ،يعنی چون چهار |
