ياد آوری اثبات فاعل و قابل برای حركت در فصل پيش حقيقتی را با دو مبدأ برهانی و از دو راه كشف و اثباتكرديم و گفتيم كه چون زمان يك حقيقت غير قارالذات و متجدد بالذاتاست ، دارای نحوی ثبات و دوام و دارای نحوی تجدد و انقضاء و تصرم است. گفتيم اين عين همان دو اعتباری است كه در حركت است : اعتبار دوام ياتوسط و اعتبار كشش و امتداد همراه با تصرم و فناء يا قطعی . البته صحبتدر خود حركت نيست . بلكه غير از حركت از دو راه يك حقيقتی را كشفمیكنيم . اما اينكه اين دو حقيقت از يك جا سر خواهند در آورد ، مطلبديگری است . پس اين حقيقت دارای دو جهت است : جهت ثبات و جهتتجدد و تصرم ، و نيز دارای دو جهت ديگر است : جهت وحدت و جهت كثرت. از جنبه وحدت ، از آن جهت كه واحد است فاعل واحد و قابل واحدمیخواهد ، بنابراين فاعل آن بايد فاقد هرگونه كثرتی باشد و بايد مجردباشد . و اما از باب اينكه اين حقيقت ابتدا و انتها و انقطاع نمیپذيرد( اين مطلبی است كه در فصل آينده اثبات میگردد ) قابلش نمیتواند هرجسمی باشد . جسم عنصری كه |