فصل 28 تأكيد بر حركت در جوهر اين فصل همان طور كه عنوانش حكايت میكند مطلب تازهای ندارد ، تأكيدیاست بر مطالب و بحثهای گذشته و رفع استبعادی است از وقوع حركت درجوهر . شبهه و استعباد اينست كه قول به تجدد طبيعت و تحرك بالذات آن قولیاست كه قائل ندارد و سخنی است كه تا حالا احدی نگفته است . خوب معلوماست اين حرف تنها يك استعباد است نه دليلی بر محاليت . مستشكلمیخواهد بگويد : حكما تاكنون شیء غير قار الذات را تنها دو چيزدانستهاند يكی زمان و ديگری حركت ، و لازمه حرف شما اينست كه ما يكغير قار الذات ديگری هم داشته باشيم به نام طبيعت ، و هذا قول لم يقلبه أحد . جواب میدهند كه أولا : متبع برهان است ، يعنی انسان بايد تابع برهانباشد نه تابع افراد و اقوال ( 1 ) ، ما بايد خود را تابع دليل بكنيممیگويند : " نحن أبناء الدليل نميل حيث يميل " .پاورقی : 1 - مرحوم آخوند در يكی از بحث هايش در باب جواهر و اعراض كه مسألهتازهای را طرح میكند و باز مواجه با استبعاد میشود كه اين استعباد درمورد حرفهای تازه معاصرين هميشه هست ، ايشان آنجا مثل خيلی خوبی را ذكرمیكند و میگويد : خوب است انسان > |