زنده كرد و آنچنان عليه خودش و عليه شهوات بدنيش و عليه اين گوشتهايی‏
كه از معصيت روئيده است ، بر انگيخت كه بعد از چند روز كه او را ديدند
گفتند ما او را نمی‏شناختيم ، اينچنين لاغر شده بود .
بزرگترين برنامه انيا آزادی معنوی است . اصلا تزكيه نفس يعنی آزادی‏
معنوی : « قد افلح من زكيها 0 و قد خاب من دسيها »( 1 ) ، و بزرگترين‏
خسران عصر ما اينست كه همه‏اش می‏گويند آزادی ، اما جز از آزادی اجتماعی‏
سخن نمی‏گويند . از آزادی معنوی ديگر حرفی نمی‏زنند و به همين دليل به‏
آزادی اجتماعی هم نمی‏رسند . در عصر ما يك جنايت بزرگ كه به صورت‏
فلسفه و سيستمهای فلسفی مطرح شده است ، اينست كه اساسا درباره انسان ،
شخصيت انسانی و شرافت معنوی انسان هيچ بحث نمی‏كنند " نفخت فيه من‏
روحی " فراموش شده است . می‏گويند اصلا چنين چيزی وجود ندارد . انسان‏
يك موجود دو طبقه‏ای نيست كه طبقه عالی و طبقه دانی داشته باشد . اصلا
انسان با يك حيوان هيچ فرق نمی‏كند ، يك حيوان است . زندگی ، جز تلاش‏
كردن هر فردبرای خود و جنگيدن برای منافع خود چيز ديگری نيست ! می‏دانيد
اين جمله چقدر به بشريت ضربه وارد كرده است ؟ می‏گويند زندگی جز جنگ و
ميدان جنگ چيز ديگری نيست . بلكه جمله‏ای می‏گويند كه بعضی هم خيال‏
می‏كنند كه خيلی حرف درستی است . می‏گويند كه بعضی هم خيال می‏كنند كه‏
خيلی حرف درستی است . می‏گويند : حق گرفتنی است نه دادنی . حق ، هم‏
گرفتنی است و هم دادنی ، اصلا اين جمله كه حق را فقط بايد گرفت و

پاورقی :
1 - سوره شمس ، آيات 9 و . 10

51