پست كرده است . شهوت پرستی نوعی پستی است . اصلا در منطق علی تمام‏
رذايل اخلاقی در يك كلمه جمع می‏شود و آن پستی روح است ، بزرگوار نبودن‏
است . و تمام فضائل اخلاقی را علی در يك كلمه جمع می‏كند و آن بزرگواری‏
روح است . در روح خودتان احساس بزرگواری بكنيد ، می‏بينيد راستگو هستيد
، می‏بينيد امين هستيد ، می‏بينيد با استقامت هستيد . در روح خودتان‏
احساس بزرگواری بكنيد می‏بينيد خويشتندار هستيد منيع الطبع هستيد ، غيبت‏
نمی‏كنيد ، هيچ كار پستی نمی‏كنيد مثلا شراب نمی‏خوريد چون شراب خوردن مستی‏
می‏آورد ومستی ولو موقت باشد عقل را از انسان می‏گيرد و در نتيجه وزن و
سنگينی را از انسان می‏گيرد . در يك مدت موقت هم اگر انسانيت از انسان‏
سلب شود تبديل به يك حيوان لايشعر می‏شود .
در جمله ديگر فرمود : « المنية و لا الدنية » ( 1 ) . من بنايم بر افراط
نيست . تعليمات عرفاو متصوفه خودمان نكات برجسته زياد دارد ، تعليمات‏
علی زياد دارد ولی يكی از خسارتهای بزرگی كه اسلام از راه تعليمات عرفا و
متصوفه ديد ، اين بود كه اينها تحت تأثير تعليمات مسيحيت از يك طرف‏
، تعليمات بودائی از سوی ديگر و تعليمات مانوی از طرف ديگر در مساله‏
مبارزه با نفس و با صطلاح خودشاننفس كشتن و در مساله خود را فراموش‏
كردن حساب از دستشان در رفت . اگر اندك توجهی به تعليمات اسلام‏
می‏كردند می‏ديدند اسلام طرفدار منهدم كردن نوعی خودی و زنده كردن نوع ديگر
از خودی است . اسلام می‏گويد خود را فراموش كن و خود را فراموش نكن .
خود سافل

پاورقی :
1 - نهج البلاغه فيض الاسلام ، حكمت 390 ، ص . 1273

186