حكم را داشت . آن سر شهر و اين سر شهر يك حكم را داشت اما در شهرها
بزرگی مثل تهران هر محله‏اش يك حكم مخصوص به خود دارد . قرآن در اين‏
زمينه ( هجرت ) می‏فرمايد : « ان الذين توفيهم الملائكة ظالمی انفسهم‏
قالوا فيم كنتم قالوا كنا مستضعفين فی الارض قالوا ا لم تكن ارض الله‏
واسعة فتهاجروا فيها »( 1 ) .
گروهی هستند كه وقتی فرشتگان الهی می‏آيند برای قبض روح اينها ، وضع‏
اينها را و به اصطلاح امروز پرونده اينها را خيلی خراب می‏بينند . به‏
اينها می‏گويند شما در چه وضعی بسر می‏برديد ، چرا اينچنين ؟ چرااينقدر
سياه و تاريك ؟ ! آنها از اين عذرهائی كه در دنيا برای انسانها ذكر
می‏كنند وبه خيال خودشان عذر هست می‏آورند : « كنا مستعفين فی الارض » .
ما يك مردم بيچاره دست نارسی بوديم ، در يك گوشه زمين افتاده بوديم ،
ما كه دستمان به علم نمی‏رسيد ، به عالم نمی‏رسيد ، به معلم نمی‏رسيد . ما
چه می‏دانستيم اسلام چيست ، حقيقت چيست ، كسی به ما چيزی نمی‏گفت ، ما
يك جائی بوديم كه دستمان به چيزی نمی‏رسيد ، محيط ما فاسد بود ، محيط ما
مساعد نبود . آيا فرشتگان اين عذر را قبول می‏كنند و می‏گويند خوب بسيار
خوب پس شما معذوريد ، خدا هم شما را عذاب نخواهد كرد ؟ آيامی‏گويند
اينكه محيط شما فاسد بوده تقصير شما نبوده ؟ نه ، آنها به ايشان می‏گويند
: اينكه محيط شما فاسد بوده تقصير شما نبوده ؟ نه ، آنها به ايشان‏
می‏گويند : « قالوا ا لم تكن ارض الله واسعة فتهاجروا فيها »؟ زمين خدا
فراخ نبود ؟ شما را بسته بودند به همين سرزمين فاسد و همين محيط فاسد ؟
آيا همه جای دنيا مانند همين محيط شما بود ؟ يا بود در دنيا جائی كه اگر
شما به آنجا

پاورقی :
1 - سوره نساء ، آيه . 97

244