و پيروز باشيد ، آنوقت زنده هستيد . ولی اگر مغلوب دشمن باشيد و زنده‏
باشيد بدانيد كه مرده‏ايد .
اينطور علی ( ع ) روح عزمت وكرامت را در اصحاب خود دميد . در اين‏
زمينه ها جمله‏های ديگری از اميرالمؤمنين هست كه قسمتهايی از آنها را
برای شما عرض می‏كنم . بطور كلی اميرالمؤمنين تمام اخلاق دنيه راروی حساب‏
پستی نفس می‏گذارد . يعنی ريشه همه اخلاق رذيله را دنائت می‏داند مثلا
درباب غيبت می‏گويد : « الغيبة جهد العاجز » ( 1 ) بيچاره‏ها ، ناتوانها
، ضعيف همتها ، پستها غيبت می‏كنند . يك مرد ، يك شجاع ، يك آدمی كه‏
احساس كرامت و شرافت در روح خودش می‏كند اگر از كسی انتقادی دارد جلوی‏
رويش می‏گويد يا حد اقل جلوی رويش سكوت می‏كند . حالا اينكه بعضی مداحی و
تملق می‏كنند مطلب ديگری است . پشت سر كه ميشود ، شروع می‏كند به بدگوئی‏
و غيبت كردن . می‏گويد اين منتهای همت عاجزان است ، اراده ناتوانان‏
است ، از پستی است ، از دنائت است . آدمی كه احساس شرافت می‏كند ،
غيبت نمی‏كند . « ازری بنفسه من استشعر الطمع و رضی بالذل من كشف ضره و
هانت عليه نفسه من امر عليها لسانه » ( 2 ) ، آن كسی كه طمع به ديگران‏
را شعار خود قرار داده ، خودش را كوچك و حقير كرده است ، خودش را
پستتر كرده است يعنی آدمی كه احساس عظمت می‏كند ، محال است كه به‏
ديگران طمع ببندد . آنكسی كه رنج وناراحتی خود را برای ديگران بازگو
می‏كند ، بايد بداند كه تن

پاورقی :
1 - نهج البلاغه فيض الاسلام ، حكمت 453 ، ص . 1297
2 - نهج البلاغه فيض الاسلام ، حكمت 2 ، ص . 1089

184