كرده است ، برای شما بيان بكنم . مقدمتا قبل از اينكه بيان حضرت را دراين زمينه عرض بكنم ، به يك سؤال جواب میدهم . آن سؤال اينست : توبهچه وقت از انسان قبول میشود ، وقت توبه چه موقع است ؟ يعنی تا چه وقتانسان مهلت توبه دارد ؟ انسان تا در اين دنيا هست و رشته حياتش باقی است و تا وقتی كه مرگمستقيما به او روی نياورده است ، مهلت برای توبه كردن دارد . تنها دروقتی كه انسان در چنگال مرگ گرفتار است و هيچاميدی به نجات ندارد توبهمورد قبول واقع نمیشود ، آن ساعات و لحظات آخر كه در تعبيرات حديثی ،ساعت معاينه ناميده شده است ، يعنی لحظهای كه انسان مرگ را و جهانديگر را معاينه میكند ، بچشم میبيند ، در عين اينكه هنوز زنده است ،دنيای ديگر را در مقابل خود حاضر میبيند . قبل از آن لحظه ، توبه انسانقبول است ولی در آنلحظه ديگر توبه مقبول نيست ، همچنانكه در عالم آخرتهم توبه معنی ندارد . نه انسان در آنجا حال توبه پيدا میكند و نه فرضااگر بخواهد توبه كند ، كه قطعا توبه واقعی نخواهد بود و فقط يك عملظاهری است ، توبه او پذيرفته است . اما چرا در اين مورد اين طور است ؟چون جواب دادن به اين سئوال مكمل عرايض ديشب من است ، از اين جهتاين بحث را امشب مطرح كردم . اما اينكه چرا توبه در لحظه معاينه قبولنيست : قرآن تصريح ميكند كه : « فلما راوا بأسنا قالوا امنا بالله وحده وكفرنابما كنا به مشركين »( 1 ) يعنی همينكه انتقام ما را ديدند میخواهند پاورقی : 1 - سوره مؤمن ، آيه . 84 |