متصل به يكديگر باشند ، كلمه " ولاء " يا " ولی " يا كلمه " مولا "
به كار برده می‏شود و لهذا غالبا در دو معنی متضاد به كار می‏رود . مثلا به‏
خداوند اطلاق مولا نسبت به بندگان شده است و بالعكس به آقا هم اطلاق شده‏
، و به غلام هم گفته می‏شود . يكی از معانی كلمه " مولا " كه مقصودم همين‏
است . " معتق " يعنی آزاد كننده است . به كسی كه آزاد می‏شود " معتق‏
" می‏گويند . كلمه مولا هم به " معتق " اطلاق شده است و هم به " معتق‏
" يعنی هم به آزاد كننده مولا می‏گويند ، هم به آزاد شده .
اينكه رسول اكرم فرمود : « من كنت مولاه فهذا علی مولاه » مقصود چيست ؟
مقصود كداميك از معانی مولا است ؟ من نمی‏خواهم بگويم كه چه معنائی از
نظر عقيده خودم در اينجا درست است ولی به مناسبت بحثم عرض می‏كنم :
ملای رومی همين حديث را در مثنوی آورده و يك ذوقی به خرج داده است و از
كلمه مولا معنی " معتق " يعنی آزاديبخش را گرفته است . ظاهرا در دفتر
ششم مثنوی است . داستان معروفی دارد . داستان قاضی خيانتكار و زن ، كه‏
قاضی می‏خواهد در صندوق مخفی بشود ، او را مخفی می‏كنند و به دوش حمال‏
می‏دهند . بعد قاضی به آن حمال التماس می‏كند كه هر چه می‏خواهی به تو
می‏دهم تو برو معاون مرا خبر كن تا بيايد اين صندوق را بخرد . معاون او را
خبر می‏كنند ، می‏آيد صندوق را می‏خرد و او را آزاد می‏كند . بعد ملا از اينجا
گريز می‏زند ، می‏گويد : همه ما در صندوق شهوات تن زندانی هستيم ولی‏
خودمان نمی‏دانيم ، احتياج به آزاد كننده‏ای داريم كه ما را از اين صندوق‏
شهوات نفس و بدن نجات بخشد . انبياء

11