تكامل تاريخ ( 1 ) اين كتاب بحثی دارد تحت عنوان " تاريخ به منزله پيشرفت " ( 1 )بحثی است اساسی و روح بحث ، مسأله تكامل تاريخ است كه آيا تاريخ رو بهتكامل میرود يا نه ؟ مسأله هدفداری ، فرعی از مسأله تكامل تاريخ بود اگرقائل به تكامل تاريخ نشويم قهرا ديگر مسأله هدف در آن مطرح نيست ، واگر قائل به تكامل تاريخ بشويم اين را دو جور میشود توجيه كرد ، يكیاينكه تاريخ كه متكامل است هدفدار هم هست ، و ديگر اينكه تاريخ متكاملاست بدون اينكه هدف داشته باشد ، چنانكه در تكامل زيست شناسی كه همهآن را قبول دارند اين مسأله اكنون محل بحث است كه آيا تكاملپاورقی : . 1 به نقل آقای حداد ، در اروپا روی كلمه " پروگرس " ( Progress )مدتها بحث بود كه آيا به كار بردنش صحيح است يا نه ؟ به هر حال مفهومپيشرفت با تكامل تفاوت دارد هر تكاملی پيشرفت هست ولی هر پيشرفتیتكامل نيست ، مثلا پيشرفت سربازان در جبهه جنگ تكامل ناميده نمیشود ،همچنانكه پيشرفت بيماری از قبيل سل و سرطان تكامل بيماری شمرده نمیشوددر مفهوم پيشرفت ، همسطحی مأخوذ است ، ولی در مفهوم تكامل تعالی مأخوذاست و لااقل در مفهوم پيشرفت شرطش ناهمسطحی نيست و اعم است پسپيشرفت يا مطلق حركت است اعم از افقی و عمودی و يا خصوص افقی استولی تكامل ، حركت عمودی است . |