عليت در تاريخ بحث درباره عليت در تاريخ است كه در جلسات گذشته مقداری از آن بحثشده ولی چون فاصله ای واقع شده ، اكنون دو مرتبه به طور خلاصه عرض میكنم( 1 ) . ابتدای اين بحث اين است كه آيا در تاريخ كه قهرا بحث در تحولاتتاريخی است اصل عليت حاكم هست يا حاكم نيست ؟ ( اصل عليت احتياج بهتعريف ندارد ) در طبيعت كه اصل عليت حاكم است ، آيا در تاريخ هم ايناصل حاكم هست يا نه ؟ البته اگر شبههای باشد ، يعنی تفكيكی ميان تاريخ وطبيعت باشد ، ممكن است از اين جهت باشد كه كسی بگويد تاريخ را انسانهامیسازند و انسانها موجودات مختار و آزادی هستند و اختيار با عليتمنافات دارد ، يعنی قانون عليت در خارج حوزه اختيارپاورقی : . 1 [ ظاهرا قبل از اين جلسه ، جلسه ديگری بوده است كه متأسفانه نواريا متن پياده شده آن در دست نيست ] . |