يكديگر نوعی اثر می‏گذارند ، فعل و انفعالی صورت می‏گيرد و از اين فعل و
انفعال يك پديده جديد به نام " آب " به وجود می‏آيد كه واقعا پديده‏
جديد است اين را می‏گوييم مركب حقيقی .
مركب اعتباری آن است كه اگر ما شيئی را يك مركب حساب می‏كنيم واقعا
تركيبی ميان افراد نيست ، فقط اجتماع است ، يعنی يكجا جمع شدن است نه‏
بيش از اين درختهای يك باغ هر كدام فقط خودش برای خودش هست ، يعنی‏
وجود اين درخت در اينجا هيچ اثری در وجود آن درخت ديگر ندارد ، هر كدام‏
مستقلا از خاك و آب و هوا و نور استفاده می‏كنند ، فقط يكجا جمع هستند
گوسفندان يك گله نيز فقط با هم در يك جا جمع هستند ، اين آب خودش را
می‏خورد و علف خودش را می‏چرد و آن آب خودش را می‏خورد و علف خودش را
می‏چرد بدون اينكه روی يكديگر اثر بگذارند اينها را می‏گوييم مركب اعتباری‏
.
درباب جامعه انسانها اين سؤال هست : آيا افراد انسان كه يك جامعه را
تشكيل می‏دهند به صورت يك مركب واقعی در می‏آيند ؟ يعنی جامعه يك مركب‏
واقعی است و افراد به منزله عناصری كه بعد از تركيب در ضمن مركب هستند
؟ يا نه ، جامعه هيچ فرقی با اجتماع درختها و غيره ندارد ، فقط زندگی در
كنار يكديگر است ؟
تصور ابتدائی هر انسانی قهرا اينجور خواهد بود كه جامعه يك امر
اعتباری است ، يعنی انسان را بيشتر به عنوان يك پديده طبيعی می‏بينند :
يك عده موجوداتی انسان به دنيا می‏آيند ولی همانطور كه گوسفندها
نمی‏توانند تنها زندگی كنند ، انسانها هم نمی‏توانند تنها زندگی كنند ، با
هم زندگی می‏كنند ، حداكثر تقسيم كار صورت می‏گيرد ، كارها را ميان همديگر
تقسيم می‏كنند و ديگر بيش از اين نيست .
نظريه جديدی پيدا شده است كه در ابتدا خيلی عجيب به نظر می‏آيد كه اين‏
نظريه را به دور كهيم معروف نسبت می‏دهند و از او نقل می‏كنند او گفته‏
است كه جامعه يك مركب حقيقی است . ( و حتی ديدم كه مثال زده به‏

139