فراهم است گذشته از اينكه منطقه ، منطقه مرطوبی است و خود رطوبت اندكیسستی ايجاد میكند احتياجشان به تلاش كم است ولی منطقه يزد يك منطقه بیآب و علف است و از حوائج زندگی دور است ، نياز به تلاش در آنجا بيشتراست ، و شايد هيچ منطقه ای در ايران از اين جهت مثل يزد نباشد ، و بهاين دليل است كه مردم يزد نه تنها از مردم شمال بلكه از همه مردم ديگرساير مناطق ايران فعالتر و كاری تر و بلكه باهوش تر هم هستند ، چون تلاشقهرا هوش و تجربه را نيز زياد میكند ، و اين تأثير منطقه است ، يعنیمنطقه اين طور اثر میگذارد كه همان احتياجی كه مردم يزد بيشتر دارند بهاينكه مثلا آب را از چاههای خيلی عميق [ بيرون بياورند آنها را فعالتر وكاری تر میكند ] خيلی فرق است ميان كسی كه بخواهد آب را از چاه دويستمتری جاری كند و كسی كه در كنار نهری است كه همين طور از كوه میريزد وهيچگاه احتياج ندارد [ كه برای به دست آوردن آب تلاش كند ] ، با دستشهم میتواند آب را در مزرعه خود باز كند فرق است ميان كسی كه احيانا درمنطقه ای است كه احتياج پيدا میكند زراعت را با دلو آب دهد ، و كسی كهدر منطقه ای است كه يك وقت ده شبانه روز باران پشت سر هم میبارد غرض، اين مثالی است برای اين مورد ، و مثال درستی هم هست . میبينيم كه در همه اين نظريات جزئی از حقيقت هست و نمیتوان آن جزءرا انكار كرد ، منتها منحصر كردن درست نيست ، هر كسی از يك زاويه ديده، و چون از همان يك زاويه بالخصوص نگاه كرده ديگر هر علت ديگری را بهكلی خواسته نفی كند ، [ گفته است ] هر چه هست همين است و غير از اينچيزی نيست . اينكه مؤلف میگويد آب و هوا در اقوام ابتدائی اثر دارد ، بر اساسهمان حرف است كه منطقه است كه افراد را میسازد اقوام انسانها تا وقتی |