آيا كار مادرانه كار اخلاقی شمرده میشود ؟ و آن را میتوان گفت اخلاقی يابايد گفت طبيعی ؟ مسلم ، مادر در آن فداكاريهای مادرانه خودش كه حتی درحيوانات هم وجود دارد غايتش خودش نيست ، فرزند است ، و كارش همناشی از غرائز فردی خودش نيست ، فرزند است ، و كارش هم ناشی از غرائزفردی خودش نيست ، ناشی از احساس غير دوستی است كه [ آن غير ] فرزندشباشد ولی با اينكه كار مادرانه از نظر عاطفی ، كار بسيار با شكوه و باارزشی است ، اما نمیشود گفت كه مادرها متخلق به اخلاق عالی هستند چونمادر به حكم فطرت و به حكم خلقت و آفرينش اين احساسات را دارد يعنیمادر اين حالت را برای خودش مانند يك خلق كسب نكرده است ، بلكه بااين خوی فطری به دنيا آمده است ( و لذا اسمش را هم خلق نبايد گذاشت )به اختيار او نيست و همين طور كه هر فردی غريزه جنسی دارد و ميل به جنسمخالف به طور غريزی و خوی طبيعی در او هست ، ميل به صيانت فرزند هم بهطور طبيعی در مادر هست اين است كه گفتهاند - و درست هم گفتهاند - كهكار مادرانه را نمیشود كار اخلاقی ناميد . پس در تعريف كار اخلاقی چه بايد گفت ؟ بعضی خواسته اند تعريف را بايك قيد اضافی اصلاح بكنند ، گفته اند : كار اخلاقی آن كاری است كه غايتغير باشد ، و يا ناشی از احساسات غير دوستانه باشد ولی به شرط اينكه اينحالت اكتسابی باشد نه طبيعی اين را كه گفته اند برای اين است كه يكمطلب را همه درك میكرده اند كه اخلاق مساوی با اختيار است اخلاق آنجااخلاق است كه انسان آن را اختيار و كسب كرده باشد ، و لهذا در مقابل فعلطبيعی قرار میگيرد فعل طبيعی فعل غير اكتسابی است يعنی فعلی است كهريشه آن ، احساسات |