[ در ميان علمای امروز مسئله ای مطرح است و ] آن مسئله اين است كه‏
معيار فعل اخلاقی چيست ؟ يعنی ملاك اينكه يك كار را اخلاقی بناميم چيست‏
؟ يك كار چه خصوصيتی بايد داشته باشد كه به موجب آن خصوصيت بشود آن‏
كار را اخلاقی ناميد ؟ و طبعا از همين جا می‏توانيم بفهميم كه اخلاق چيست .
در مقابل فعل اخلاقی ، فعل طبيعی را می‏آورند ، می‏گويند يك سلسله افعال‏
انسان افعال طبيعی است .

فعل طبيعی و فعل اخلاقی

افعال طبيعی ، افعال عادی است و انسان به موجب اين افعال مورد ستايش‏
و تحسين واقع نمی‏شود . مثلا انسان گرسنه می‏شود غذا می‏خورد ، تشنه می‏شود
آب می‏آشامد ، كسل می‏شود می‏خوابد ، عمل جنسی انجام می‏دهد ، يك كسی به او
اهانت می‏كند يا می‏خواهد حقش را بر بايد ، از حق خودش دفاع می‏كند اينها
را می‏گويند فعل طبيعی يا كارهای عادی و طبيعی كه حيوانها هم در اين كارها
با انسان شركت دارند ولی بعضی كارهای ديگر است كه مافوق كار طبيعی است‏
گاهی اينها را می‏گويند كار انسانی ، و ما فوق كار حيوانی است مثل شكر و
سپاسگزاری اگر انسان از شخصی در يك موقعی احسان ديده است ، در يك‏
فرصت مناسب به نوعی در مقابل احسان او سپاسگزاری می‏كند ، حال يا
سپاسگزاری لفظی و يا عملی ، مثلا هديه ای برای او می‏فرستد ، بدون آنكه‏
هيچگونه اجبار و الزامی به اين كار داشته باشد اين را می‏گويند يك عمل‏
اخلاقی به طور كلی خدمتهايی را كه انسان به نوع بشر می‏كند بدون آنكه‏
چشمداشتی از آن خدمت داشته باشد بلكه فقط و

295