جدال درونی

مثالی عرض می‏كنم : از خصوصيات انسان اين است كه ميان " من " های‏
او گاهی جدال و كشمكش رخ می‏دهد كه اين جدال را گاهی تعبير می‏كنند به‏
جدال عقل و نفس يا مثلا جدال اراده اخلاقی و هوای نفسانی به هر حال چنين‏
جدالی در انسان هست و در حيوان جدال درونی معنی ندارد اين آزمايش در هر
كسی كم و بيش وجود دارد ، در بعضی بيشتر و در بعضی كمتر : انسان تصميم‏
می‏گيرد بر خلاف ميل طبيعی خودش كاری را انجام بدهد يعنی ميلش در يك‏
جهت است ، تصميم می‏گيرد بر ضد ميل خودش كاری را انجام بدهد مثال خيلی‏
ساده ای عرض می‏كنم : طبيب به انسان رژيم می‏دهد و او را از بعضی غذاها
يا ميوه ها منع می‏كند ، يا خوردن از يك مقدار بيشتر را می‏گويد مضر است‏
مثلا می‏گويد شما مرض قند يا فشار خون داری ، فلان چيز و فلان چيز را نخور
انسان تصميم می‏گيرد اين دستور را اجرا كند ولی ميل سر جای خودش هست سر
سفره ، ميل نفسانی شروع می‏كند به فعاليت كردن ، می‏خواهد انسان از همين‏
غذايی كه ممنوع است بخورد گاهی انسان عملا بر ضد ميل خودش قيام می‏كند
يعنی اراده اخلاقی اش و به تعبير ديگر عقلش بر نفسش غالب می‏شود ، هر
چه دلش می‏خواهد گوش نمی‏كند گاهی هم اتفاق می‏افتد بر عكس ، ميلش بر
اراده اخلاقی اش ، و به تعبير ديگر نفسش بر عقلش فائق می‏آيد اين دو
حالت برای انسان پيش می‏آيد .
يا انسان تصميم می‏گيرد ، سحر خيز باشد ، جدی هم تصميم می‏گيرد . ولی يك‏
شب بيدار می‏شود ، می‏خواهد از رختخواب گرم بيرون بيايد ، اراده‏

170