كوشش آدمهای ناتوان است . يعنی يك آدم شريف ، يك آدم قوی ، يك آدمی‏
كه در روح خودش احساس عزت و قدرت و قوت و شرف می‏كند ، همان عزت و
شرفش اجازه نمی‏دهد كاری چنين پست را كه پشت سر مردم بدگويی بكند
آدمهای خاك بر سر ، ضعيف ، زبون ، ذليل ، عاجز و ناتوان هستند كه وقت‏
خودشان را به غيبت كردن می‏گذارنند و پشت سر اين و آن بد می‏گويند .
غيبت ناشی از عجز است .

عزت نفس در كلام امام صادق و علی عليه السلام

امام صادق فرمود ( در تحف العقول است ) : « و لا تكن فظا غليظا يكره‏
الناس قربك و لا تكن واهنا يحقرك من عرفك » ( 1 ) در معاشرت با مردم‏
ميانه رو باش ، نه آنجور خشن و تند خود و بد اخلاق و بد برخورد باش كه‏
مردم از نزديك شدن به تو خوششان نيايد ، و نه آنقدر واهن يعنی ضعيف‏
باش كه هر كس با تو بر خورد می‏كند تو را تحقير كند مؤمن نبايد كاری‏
بكند كه در نظر ديگران تحقير بشود در " وسائل " نقل می‏كند از علی عليه‏
السلام كه فرمود : « ليجتمع فی قلبك الافتقار الی الناس و الاستغناء عنهم‏»
در آن واحد در قلب خودت بايد دو حس متضاد را داشته باشی : من به مردم‏
محتاجم ، من از مردم بی نيازم در چه خودم را محتاج فرض كنم و در چه‏
بی‏نياز ؟ فرمود : آن وقت كه با مردم برخورد می‏كنی ، سخن می‏گويی ، به روی‏
بی اعتنايی نباش ، حرفهای تند و خشن و گوشه دار و زخم دار و خار دار به‏
مردم نگو نگو گور پدر مردم ، هر كه هر چه می‏خواهد بگويد . سخنت نرم و
ملايم باشد . اينجا فرض كن

پاورقی :
1 ) تحف العقول ، ص . 316

154