ضرورت پيدا كرده است ؟ اين خودش يك داستانی است ، يك فصلی است و
مربوط به ساختمان بشر می‏باشد و آن اينكه بشر گويی از لحاظ غريزه ناقص‏
آفريده شده است يعنی چه ناقص آفريده شده ؟ در خلقت كه چيزی ناقص‏
آفريده نشده است مقصود اين است : هر حيوانی از لحاظ غريزه و صفات‏
طبيعی ، متناسب با زندگی خودش در طبيعت مجهز شده است ، ولی خدای‏
تبارك و تعالی بشر را طوری آفريده است ( « و خلق الانسان ضعيفا ») ( 1
) كه با اينكه استعداد او از لحاظ ترقی و تكامل از هر حيوانی بيشتر است‏
ولی از لحاظ غريزه و صفات اوليه طبيعی كه برايش لازم و ضروری است بسيار
ضعيف و ناقص می‏باشد و گويی در خود طبيعت بشر اين استعداد را قرار داده‏
است كه بشر برای خودش آن روش تربيتی و آن خلقی را كه لازم است ،
انتخاب و اختيار بكند ، معلمان و مربيان بيايند و اين نقصی را كه به نظر
می‏رسد در طبيعت هست تكميل و تتميم بكنند اين خودش داستانی است جمله‏
ای كه رسول اكرم فرمود : « بعثت لاتمم مكارم الاخلاق » همين است ، من‏
مبعوث شده ام برای تكميل و تتميم خلقهای فاضل ، يعنی صفات اكتسابيی را
كه بشر برای سعادت خودش لازم دارد تكميل بكنم و به او ارزانی بدارم‏
اصطلاحی دارند روحانيون در علم اصول می‏گويند بعضی از قوانين داريم كه‏
قانون و متمم قانون را جداگانه بايد جعل بكنند در طبيعت آن قانون اين‏
امكان وجود ندارد كه در آن واحد خود قانون با متممش يكجا جعل بشود ،
احتياج به متمم الجعل است اين يك رمز فلسفی است و جز اين امكان ندارد
. انسانيت انسان جز اين مسيری ندارد كه ابتدا انسان در

پاورقی :
1 ) سوره نساء ، آيه . 28 [ ترجمه : انسان ، ضعيف آفريده شده است ] .

274