عقيده ای دو گونه است : يكی ارزش نظری و ديگر ارزش عملی ارزش نظریيك عقيده يعنی ميزان انطباق آن عقيده با حقيقت و واقعيت ارزش نظریيك نظريه فلسفی يا اجتماعی يا جهانی و غيره ، يعنی آيا اين نظريه باواقعيت انطباق دارد يا ندارد ؟ راه [ دريافت ] اينكه يك نظريه باواقعيت انطباق دارد يا ندارد در مواردی تجربه و آزمايش و مشاهده است ودر مواردی استدلالهای عقلانی . مثلا بطلميوس گفته بود كه زمين مركز عالم است و افلاك بر يكديگرمحيطند و گرد زمين میچرخند بعد دانشمندان آمدند اين نظريه را عوض كردند" ارزش نظری فكر بطلميوس " يعنی آيا واقعا زمين مركز است و همهافلاك و ستارگان به دور آن میچرخند يا نه ؟ [ آيا ارزش نظری از آن فكربطلميوس است ] يا خير ، ارزش نظری مال فكر " كپرنيك " است كه زمينمركز عالم نيست ، خورشيد مركز است آن هم نه مركز عالم ، مركز منظومهشمسی ما ؟ " ارزش عملی " معنايش اين است كه حالا كار نداريم كداميك از اينهامطابق با حقيقت و واقعيت است ، در عمل كداميك از اينها برای بشرمفيدتر است ؟ آيا آن عقيده برای بشر نافعتر و مفيدتر است يا اين عقيده، و يا از اين جهت فرقی ندارند ؟ از آن جمله مثلا اعتقادات دينی استاولين اصل دينی وجود خداوند و يكتايی اوست اين ، دو ارزش دارد ، يكی "ارزش نظری " يعنی اينكه واقعا و حقيقتا هم مطلب از همين قرار است ،يعنی دليل ، برهان و استدلال هم همين مطلب را تأييد میكند و حقيقت هميناست ، و ديگر " ارزش عملی " يعنی اين عقيده چه آثاری در زندگی بشرمیگذارد ؟ آيا چنين عقيده ای به سود بشر است يا خير ؟ |
