می‏گردی ؟ قادر به توضيح نيست ، اصلا فاقد ذهن است ، هنوز ذهنش از
تصويرها و نقشها مزين نشده ، كه اگر هم بتواند حرف بزند باز نمی‏تواند
اين مطلب را بيان بكند ، اما نا آگاهانه به سوی چيزی كه وجود دارد می‏رود
، نا آگاهانه در جستجوی پستان مادر است تازه اينها در انسان خيلی ضعيف‏
است ، در حيوانات قويتر است . در حيوانات و بالخصوص در حشرات اين‏
غرايز بسيار زياد است در انسان هم در بسياری از مسائل اين مقدار غريزه‏
است .
حال معنای اينكه كارهای اخلاقی از مقوله پرستش است چيست ؟
گفتيم انسان به حسب فطرت كارهای اخلاقی را شريف و شرافتمندانه می‏داند
با اينكه از خود گذشتگی است و با منطق طبيعی سازگار نيست و حتی با منطق‏
عقل عملی به اين معنا يعنی عقلی كه به انسان می‏گويد خودت و منافع خود را
بايد حفظ بكنی سازگار نيست مع ذلك انسان اين كارها را انجام می‏دهد و در
اين كارها يك نوع شرافت و عظمتی تشخيص می‏دهد ، علو و بزرگواری تشخيص‏
می‏دهد ، حس می‏كند كه با انجام اين كارها خودش را بزرگوار می‏كند ، مثل‏
ايثار ، از خود گذشتگی و انصاف دادن انصاف دادن مسئله عجيبی است انسان‏
با رقيبی روبرو می‏شود ، مثلا پزشكی با پزشك ديگر پزشكی سابقه دار ،
معروف و مشهور راجع به تشخيص يك بيماری اظهار نظر می‏كند يك پزشك‏
جوان كم اسم و رسمی پيدا می‏شود ، او هم اظهار نظر می‏كند مردمی كه آنجا
حضور دارند وقتی ديدند دو نظر مخالف است ، هرگز نظر يك طبيب درجه اول‏
معروف مشهور درس خوانده تجربه كرده را نمی‏گذارند نظر يك طبيب جوان را
بگيرند اما خود آن طبيب می‏فهمد كه نظر آن پزشك جوان درست است ، و

126