سند
بسيارى از مورّخان و محدّثان ، بطور مستند يا مرسل ، همه يا بخشى از اين خطبه را به شرح زير نقل كردهاند :
1 نصر بن مزاحم ( ف . 202 يا 210 يا 212 ه . ق . ) در « وقعة صفّين » به گفته ابن أبى الحديد ( شرح : 5 187 ) : نصر بن مزاحم اين خطبه را از قول عمر بن سعد ، و او از عبد الرحمان ، و او از ابى عمرو ، و او از پدرش نقل كرده كه وى گفت : على عليه السّلام در شب اين روز [ هفتم صفر سال 37 در صفين ] خطبه خواند و گفت : . . .
2 جاحظ ( ف . 255 ه . ق . ) در « البيان و التبيين » ، ج 2 ، ص 210 .
3 ابن قتيبه ( ف . 276 ه . ق . ) در « عيون الاخبار » ، ج 1 ، ص 110 كتاب الحرب . در صفحه 133 از همين كتاب نيز سه جمله از آن نقل شده است .
4 البيهقى ( از قرنهاى سوّم و چهارم ) در كتاب « المحاسن و المساوىء » ، ص 45 .
5 ابو حيان توحيدى ( ف . 400 يا 404 يا 414 ه . ق . ) در كتاب « البصائر و الذخائر » ،
ج 1 ، ص 377 .
6 سيّد رضىّ ( ف . 406 ه . ق . ) در كتاب « خصائص امير المؤمنين » ، ص 46 ، به همان شكل كه در نهج البلاغه نقل كرده است ، از قول ابن عبّاس .
7 القاضى القضاعى ( ف . 454 ه . ق . ) در كتاب « دستور معالم الحكم » در آخر باب ششم ، ص 124 ( مصادر نهج البلاغه ، ج 2 ، ص 207 ) .
8 ابن عساكر ( ف . 571 ه . ق . ) در « تاريخ دمشق » ، ج 8 ، ص 76 .
9 محمد بن طلحه شافعى ( ف . 652 ه . ق . ) در « مطالب السؤول » ، ص 170 ، ط نجف ( منابع هشتم و نهم را آقاى محمودى در نهج السعادة ، ج 2 ، ص 235 نقل كرده است ) .
چند جمله از اين خطبه با خطبه 124 : « فقدّموا الدّارع و أخّروا الحاسر » مشترك است .