8 بعثة رسول اللّه و الظّروف الإجتماعيّة الرّاهنة في تلك الفترة
على ذلك نسلت القرون ، و مضت الدّهور ، و سلفت الآباء ، و خلفت الأبناء ، إلى أن بعث اللّه سبحانه محمّدا صلّى اللّه عليه و آله ، لإنجاز عدته ،
و تمام نبوّته ، مأخوذا على النّبيّن ميثاقه ، مشهورة سماته ، كريما ميلاده . و أهل الأرض يومئذ ملل متفرّقة ، و أهواء منتشرة ، و طرائق متشتّتة ، بين مشبّه للّه بخلقه ، أو ملحد في اسمه ، أو مشير إلى غيره ، فهداهم به من الضّلالة ،
و أنقذهم بمكانه من الجهالة . ( 17 ) ثمّ اختار سبحانه لمحمّد ، صلّى اللّه عليه و آله ، لقاءه و رضي له ما عنده ،
فأكرمه عن دار الدّنيا ، و رغب به عن مقارنة البلوى ، فقبضه إليه كريما ، صلّى اللّه عليه و على آله ، و خلّف فيكم ما خلّفت الأنبياء في أممها ، إذ لم يتركوهم هملا بغير طريق واضح ، و لا علم قائم . ( 18 ) 9 بقاء القرآن و استمرار الرّسالة
كتاب ربّكم ، مبيّنا لكم حلاله و حرامه ، و فرائضه و فضائله ، و ناسخه و منسوخه ، و رخصه و عزائمه ، و خاصّه و عامّه ، و عبره و أمثاله ، و مرسله و محدوده ، و محكمه و متشابهه ، مفسّرا جمله و مبيّنا غوامضه ، بين مأخوذ ميثاق
[ 105 ]
8 بعثت رسول خدا و شرايط و اوضاع اجتماعى آن روزگار
بر اين منوال ، نسلها و قرنها از هم پديد آمدند ، و روزگارها گذشت ، و پدرها در گذشتند ، و فرزندان به جايشان نشستند ، تا آنگاه كه چون شرايط و زمينه فراهم شد ،
خداى سبحان ، محمّد صلّى اللّه عليه و آله ، را بر انگيخت تا وعدهاش را منجّز و عملى كند ، و جريان مستمر نبّوت را به انجام و كمال رساند ، در حالى كه پيمان استوار او از همه پيمبران گرفته شده ، نشانيها و صفاتش در ميان همگان شهرت يافته ،
زاد روزش از هر جهت بزرگ و گرامى بوده است . در حالى كه اهل زمين در آن روزگار به صورت ملتهايى بودند دسته دسته ، و خواستهايى پخش شده ، و راه و روشهايى به هر سو پراكنده ، دستهاى خدا را به آفريدگانش همانند مىكردند ، و گروهى درباره نام و خصوصيات او ملحد شده بودند ، يا به ديگرى جز او اشاره داشتند ، پس خدا بوسيله اين پيمبر آنان را از پرتگاه نجات به راه راست هدايت كرد ، و بواسطه جايگاه او از شبستان جهالت بيرونشان آورد . ( 17 ) سپس خداى سبحان ملاقات خود را براى محمّد ، صلّى اللّه عليه و آله ، اختيار كرد ، و آنچه در پيشگاه خود دارد برايش پسنديد ، و او را از سرمنزل اين جهانى برتر آورد ، و از همراهى [ جايگاه ] آشوب و بلوا به سويى ديگر برد ، و در نتيجه با كرامت خود او را كه رحمت خدا بر او و خاندانش باد به سوى خود برگرفت ، و با رفتنش همان چيزى را در ميان شما گذاشت كه ديگر پيامبران در ميان امتهاى خود باقى گذاشتند ، چه هيچ پيامبرى امت خود را بدون راهى روشن و راهنشان و پرچمى برافراشته به خود واگذار نكردهاند . ( 18 ) 9 جاودانگى قرآن و استمرار رسالت
هان اين كتاب پروردگار شما است ، روشنگر حلال و حرام ، واجبات و مستحبات ( يا سنّتهايى كه اجراى آنها برترى آرد ) ، ناسخ و منسوخ ، رخصتهاى مباح و دستورهاى واجب ، احكام خاصّ و دستورهاى عام ، عبرتهاى آموزنده و مثلهاى پند دهنده ، احكام آزاد و مطلق و فرمانهاى مقيّد مرزمند ، و محكم و متشابه خود براى شما مىباشد ، تفسير كننده آيات مجمل و سر بسته و روشنگر پيچيدگيهاى خود است ،
[ 106 ]
علمه و موسّع على العباد في جهله ، و بين مثبت في الكتاب فرضه و معلوم في السّنّة نسخه ، و واجب في السّنة أخذه و مرخّص في الكتاب تركه ، و بين واجب لوقته و زائل في مستقبله ، و مباين بين محارمه ، من كبير أوعد عليه نيرانه ، أو صغير أرصد له غفرانه ، و بين مقبول في أدناه و موسّع له في أقصاه . ( 19 )
