ب از معاصران سيّد رضى :
9 ابو بكر مردويه حافظ اصفهانى ( ف . 410 ه . ق . ) صاحب تفسير و تاريخ و امام در حديث و بصير در آن ، خطبه را روايت كرده است . ( نهج السعادة ) .
10 قاضى عبد الجبّار معتزلى ( ف . 415 ه . ق . ) شيخ معتزله . از آثار مشهور او « المغنى » در علم كلام است كه سيّد مرتضى كتاب « الشافى » را در نقض بر آن نوشته است ،
و ابن ابى الحديد بسيارى از مطالب هر دو كتاب را در شرح خود بر نهج البلاغه نقل كرده است . قاضى عبد الجبّار بسيارى از فقرات خطبه شقشقيه را در كتاب « المغنى » آورده استنباطهاى شيعه را از گفتههاى امير المؤمنين در اين خطبه رد مىكند ، ليكن هيچ مخالفتى با اصل خطبه يا سند آن و نسبت دادنش به امام ابراز نمىدارد .
11 أبو عبد اللّه محمد بن محمد بن نعمان معروف به شيخ مفيد ( ف . 413 ه . ق . ) استاد سيّد رضىّ ، در كتاب خود « الارشاد » ( ص 152 ، چاپ قم ) خطبه را با داستان آن نقل مىكند . اگر چه شيخ مفيد پس از سيّد رضى فوت كرده است ، ليكن اختلاف الفاظ خطبه در نقل هر يك ، و معمول نبودن نقل استاد از شاگرد ، گوياى آنست كه شيخ مفيد از نهج البلاغه نگرفته است .
12 أبو سعيد آبى وزير مجد الدوله ( ف . 422 ه . ق . ) در دو كتاب خود : « نثر الدرر » و « نزهة الأديب » . سيّد محسن امين عاملى در كتاب « اعيان الشيعة » 48 107 مىنويسد :
نثر الدرر كتابيست بى نظير كه به چهار فصل تنظيم شده فصل اول آن شامل پنج باب است . . . باب سوم از كلام امير المؤمنين عليه السّلام كه خطبه شقشقيه و ديگر خطبههايش در آنست . . . ( مصادر ، ص 27 ) .
13 شريف مرتضى ( ف . 436 ه . ق . ) برادر بزرگ سيّد رضىّ كه مقدارى از خطبه را ،
[ 126 ]
به مناسبت پاسخ به كتاب « المغنى » قاضى عبد الجبّار ( 10 ) ، نقل كرده است و علاوه بر آن كتاب مستقلّى در شرح آن خطبه دارد ( مصادر ، ص 28 ) .
