7 آيا اشراف مستقيم حقيقى بر موضوعات امكانپذير است ؟
با نظر به اينكه واحدهائى كه در جهان عينى و قلمرو درونى بجهت استمرار حركت و تحول حالت ميعان دارند ، لذا اين واحدها قراردادى محض يا واحدهاى انتخابى از طرف درككننده مىباشند . آب يك واحد است كه در جهان عينى براى شناخت مطرح ميگردد ، آيا واقعاً آب يك واحد حقيقى ايستا است كه با اشراف بر آن مىتوان همه هويت آب را در همه حالات و شرايط درك كرد ؟ پاسخ ما به اين سؤال قطعاً منفى است و نيازى به اثبات ندارد ، زيرا آب يك واحد است كه در درجهاى از حرارت معين در فضائى مشخص ، تركيب يافته از اكسيژن و هيدرژن با نسبت مخصوص ، با داشتن اجزاء اتمى دو عنصر ، قابل جوشيدن در درجهاى معين از حرارت و غير ذلك ميباشد اگر اين واحد را كه آب ناميده مىشود ، در مجموعهاى از اجزاء و روابط در طبيعت با حالات گوناگون مورد محاسبه قرار بدهيم ، خواهيم ديد آنچه را كه ما بعنوان يك واحد ايستا بنام آب تلقى كردهايم ، بوسيله ارتباط تفاعلى
[ 264 ]
با ديگر اجزاى طبيعى هزاران هويت با چهره نشان مىدهد ، در نتيجه وحدت مزبور يك برنهاده شده قراردادى مىباشد كه از ديگر پديدههاى پيوسته بآن در حالت شناخت و از ديگر پديدههائى كه اگر با آن واحد ارتباط برقرار كنند ، هويت يا چهرههاى ديگر را بروز خواهند داد ، گسيخته منظور شدهاست شايد منظور شيخ محمود شبسترى از بيت زير همين ارتباط باشد كه ما مطرح كردهايم :
اگر يك ذره را برگيرى از جاى
خلل يابد همه عالم سراپاى
و اينكه از پللاتژون فيزيكدان معروف نقل مىشود كه گفتهاست : اگر من اين چمدانم را از روى ميز حركت بدهم در همه كهكشانها تأثير ميگذارد ناظر بهمين معنى است كه گفتيم . بنابراين شناختهاى ما معمولا درباره موضوعات ، در حال تجزيهاى كه ميخواهيم با اشراف مستقيم بدست بياوريم چيز ديگرى جز واقعيتهايى را كه با وحدت قراردادى براى ما مطرح ميشوند ،
در اختيار ما نخواهند گذاشت .
