1 حمد اللّه سبحانه و توحيده تعالى
ألحمد للّه الّذي لا يبلغ مدحته القائلون ، و لا يحصي نعماءه العادّون ،
و لا يؤدّي حقّه المجتهدون . الّذي لا يدركه بعد الهمم ، و لا يناله غوص الفطن .
ألّذي ليس لصفته حدّ محدود ، و لا نعت موجود ، و لا وقت معدود ، و لا أجل ممدود . ( 1 ) فطر الخلائق بقدرته ، و نشر الرّياح برحمته ، و وتّد بالصّخور ميدان أرضه . [ 1 108 ] ( 2 )
[ 89 ]
1 يكتا پرستى و آفرينش
از جمله خطبههاى آن حضرت است كه آغاز آفرينش آسمان و زمين و آفرينش آدم عليه السّلام را در آن بيان مىكند 1 سپاس خداى سبحان و يكتايى ذات برتر او
ستايش خدايى راست كه گويندگان به آخرين حدّ ثنا خوانيش نمىرسند ، و نعمت بىپايانش را شمارندگان به شمار نمىتوانند آورد ، و اهل جهد و تلاش حقّش را چنانكه بايد به جاى نتوانند گزارد . همان خدايى كه همّتهاى بلند ذاتش را در نيابند و هوشهاى ژرف پيما به حقيقتش دسترسى پيدا نكنند . پروردگارى كه صفتش را نه مرزى مشخّص هست و نه بيان هستيش را با نشانهاى توان به زبان آورد ، و نه روزگارش را مىتوان با زمانى بر شمرد ، و نه پايان وجودش را كسى يارستن كه با سر رسيدى به نقطه پايانى كشيد ( 1 ) آفريدگان را با توان خاصّ خود از ميان نيستى بر شكافته هستى داد ، و نسيم جانبخش را با رحمت زندگى ساز خود به هر سوگسترانيد ، و جنبش و اضطراب [ 2 ] زمين نا آرامش را با سنگهاى گران رام و ميخكوب كرد و استوار داشت . [ 1 109 ] ( 2 )
[ 2 ] ميدان ، حركت وسيع است كه متحرّك در حركت به هر سو برگردد و متمايل شود . در اينجا مىفرمايد : بوسيله سنگهاى گران حركتهاى مضطرب و وسيع زمين را رام كرد نه آنكه خود زمين را ساكن كرد . ( مترجم )
[ 90 ]
